Æskan - 01.10.1988, Page 47

eru píramídar Forn-Egypta með mestu
ntannvirkjum mannkynssögunnar og að-
dáunarefni ferðamanna frá öðrum lönd-
um.
Heródótus lýsti sem sé Egyptalandi,
landslagi og lifnaðarháttum íbúanna.
Hann lýsti ánni Níl, lífæð þjóðfélagsins,
atvinnuvegum og menningu, fjölskyldu-
háttum, hátíðum og veðurfari. Hann
lýsti fjálgum orðum hve vel Egyptar
höfðu um aldir skipulagt þjóðfélag sitt
°g nýtt gæði landsins. Landar Heródót-
usar hrifust af lýsingum hans og þær
Urðu ómetanlegur vitnisburður um sögu
Egypta - og sögu menningarinnar.
Tíminn leið og gullöld Grikkja leið
hkt og Egypta áður. Kynslóðir komu og
fóru. Menn vissu minna og minna um
fundið bækur um heillandi menningu
Forn-Egypta og ættuð að taka ykkur til
og lesa eitthvað af þeim. En hafið hug-
fast að enn eru fræðimenn að verki, bæði
sagnfræðingar og fornleifafræðingar. Síð-
ustu 100 árin hefur fornleifafræðin leitt
margt í ljós um löngu liðna tíð, í Grikk-
landi, Egyptalandi og annars staðar í
heiminum. Sumt er svo nýkannað að það
er ekki komið lengra en í vísindatímarit
fræðimanna.
Nú þykjast menn t.d. vita að blómleg
menning Forn-Egypta á sér mun lengri
sögu en aftur til gullaldanna sem hófust
þegar Egyptaland varð eitt ríki (á að
giska árið 3000 f.Kr.) og hinir risastóru
píramídar voru reistir. í þúsundir ára
höfðu menn þá þegar búið skipulega í
Arnotd Toynbee - frægasti sagnfræðingur nútímans - samdi
mannkynssögu í tíu þykkum bindum. Jafnvei útdrátturinn er stór
bók, hafsjór fróðleiks um horfnar þjóðir.
fortíð þessara þjóða enda var áhuginn á
bessum „heiðnu tímum“ takmarkaður
hjá þeim sem réðu. En síðustu aldirnar
hefur afstaðan gjörbreyst og að sumu
leyti vita menn nú á dögum miklu meira
um Forn-Egypta en sjálfur Heródótes.
Sagnfræðin hefur tekið fjörkipp.
Eins og gefur að skilja hefur sagnfræð-
ln þróast síðan á dögum frumherjans,
Heródótusar. Gerðar eru strangar kröfur
Uni rökfestu og að rétt sé unnið úr þeim
uPplýsingum sem sagnfræðingurinn hef-
Ur krækt sér í. Vitanlega eru skiptar
skoðanir á þessum vísindum sem öðrum
en margt kemur í ljós smám saman við
rökræður sagnfræðinga í fræðiritum og
stundum koma ný gögn til sögunnar og
styðja tiltekna túlkun á liðnum atburð-
um.
En sagnfræðin á sér fræðilega litla
systur sem vaxið hefur og dafnað á
skömmum tíma og komið að afdrifaríku
hði við tilraunir fræðimanna til að svipta
hulunni af leyndardómum mannkyns-
Sugunnar. Það er fornleifafræðin. Það
eru fræðin um leit að mannvirkjum og
urunum sem geymst hafa í jörðu; yfir-
gefnum, týndum eða gleymdum um
langan aldur.
í næsta bókasafni getið þið vonandi
litlum þorpum í Nílardal og nálægum
héruðum.
Og stundum hefur verið öðruvísi um-
horfs í Sahara en nú á dögum. Veðurfar
var ólíkt því sem nú er. Þegar jöklar
huldu ísland og hafís náði langt suður
fyrir landið var votviðrasamt þar sem nú
eru eyðimerkur Sahara og gróður þakti
landið. Alls kyns dýr döfnuðu og menn
undu þar vel. Þar hafa menn „alið aldur
sinn“ (= lifað), staðið í lífsbaráttunni.
Börn hafa leikið sér og lært ýmislegt
gagnlegt fyrir lífið - eins og þið nú mörg
þúsund árum síðar. Píramídarnir miklu
voru samt jafnlangt í framtíðinni og þeir
eru nú í fortíðinni!
Þannig líður tíminn og áfram mun
hann líða. Vísindamenn ótal fræðigreina
hafa leyst margar gátur um forsögu
mannkyns og aðstæður þess á ólíkum
tímum - sagnfræðingar, fornleifafræð-
ingar og jarðfræðingar. En sannið þið
til: Það er áreiðanlega ekki allt komið í
leitirnar. Helst lítur út fyrir að nóg verði
að starfa á þessu sviði fyrir forvitna
grúskara - að minnsta kosti fram að
næstu ísöld hér heima á íslandi (eftir
nokkur þúsund ár?) og mun lengur í
löndum sunnar á jörðinni.
Pennavinir
Jón Gunnar Kristinsson, Heiðargili 8,
230 Keílavík. 9 ára. Áhugamál: Dýr,
bækur o.fl.
Berglind Guðmundsdóttir, Blöndubakka
16, 109 Reykjavík. 13-15 ára. Er sjálf
13 ára. Áhugamál: Sund, skíðaferðir,
strákar o.fl.
Anna Sigríður Þorvaldsdóttir, Þórðar-
götu 12, 310 Borgarnesi. 11-13 ára. Er
sjálf að verða 11 ára. Mörg áhugamál.
Anna Lára Guðnadóttir, Víkurbraut 10,
240 Grindavík. 10-12 ára. Áhugamál:
Lítil börn, dýr og íþróttir.
Guðrún Steinunn Kristinsdóttir, Hlé-
gcrði 3, 410 Hnífsdal. 12-14 ára.
Áhugamál: Bréfaskipti, dýr og frjálsar
íþróttir.
Kolbrún Sveinsdóttir, Sandhólum Tjör-
nesi, 641 Húsavík. 9-11 ára. Er sjálf 10
ára. Mörg áhugamál.
Elísabet Sigmundsdóttir, Hrannarbyggð
10, 625 Ólafsfirði. 11-14 ára. Er sjálf 11
ára. Mörg áhugamál.
Helcna Gísladóttir, Birtingakvísl 50, 110
Reykjavík. 13-14 ára. Er sjálf 13 ára.
Áhugamál: Dýr, tónlist, bréfaskipti
o.íl. Svarar skemmtilegum bréfum.
Kristín G. Guðmundsdóttir, Brúnagerði
5, 640 Húsavík. 10-100 ára. Er sjálf 12
ára. Áhugamál: Knattspyrna, sætir
strákar, hestar o.fl.
Bjarni Guðmundur Ragnarsson, Norður-
haga, 541 Blönduós. 14-17 ára. Er 15
ára. Áhugamál margvísleg.
Arnfríður G. Arngrímsdóttir, Skútu-
staðaskóla, 660 Reykjahlíð. 9-12.
Áhugamál: Hestar, íþróttir, skíða- og
skautaferðir og margt íleira.
Kolbeinn Friðriksson, Böggvisbraut 9,
620 Dalvík. 6-7 ára. Er sjálfur að
verða 7 ára.
Eva Hrund Guðmarsdóttir, Ölduslóð 41,
220 Hafnarfirði. 10-12 ára. Er sjálf 11.
Áhugamál: Límmiða- og glansmynda-
söfnun og fleira.
Helena Gísladóttir, Birtingakvísl 50, 110
Rcykjavík. 13-14 ára. Er sjálf 13.
Áhugamál: Dýr, tónlist, pennavinir og
íleira. Svarar skemmtilegum bréfum.