Skírnir - 01.01.1918, Side 172

166
Ritfregnir.
[Skirnir
emáatriSi í bragðalýsingum nenni eg ekki að elta ólar við, enda
ekki áhættulaust fyrir gamlan mann og ógi/minn að deila við dóm-
arana. Reynslan er ólýgnust í þeim efnum, en hún er þeirra
megin — og hjá ókomna tímanum.
»Innganginn« hefir Helgi Hjörvar einn samið, og rakið þar
sögu glímunnar alt til þessa dags. Kafiinn er einkar-skemtilegur
aflestrar, skipulega með efni farið og orðfærið fyrirtak. Hitt er
annað mál, hvort þar geti allir stafir staðist. Um ýms megin-
atriði skortir eun óyggjandi heimildir, og því vorkunu þótt menn
reyni að skapa í skörðin. Fjarri só það mér að álasa höf. fyrir
það; gott að á sem flestar götur só bent. En samferða get eg ekki
orðið honum alstaöar.
Um heiti glímunnar og innlendan uppruna felst hann á skoðun
mína í »íþróttum fornmanna«, en telur hana þó engan veginn ör-
ugga. Traustari sönnun held eg verði þó varla fundin. Og ekki
lætur landlæknir neinar vöflur á sór finna um það efni í aths.
sínum á bls. 43. Hann gengur sömu götuna og eg. Óvandlátari erhöf.
þegar hann er að leiða rök að tilgátu sinni um staklcglímuna sína
•og lausatökin sem »tegund reglubundinna fangbragða«, er tiðkast
hafi um öll Noiðurlönd, jafnhliða hryggspennunni. Heljarfangið,
er menn hafi veriö látnir þreyta í augsýn konunga í fyrndinni, hafi
öðrum þræði veriö stakkgiíma; hún hafi enn verið þreytt á íslandi,
og þar eigi glíman til foreldris að telja. Tilgátan er ekki óálitleg
í svip. En sannanirnar flugufætur. Eina átyilan er »fangastakk-
urinn«. En undir hann hillir hvergi nema í dimmum þokuslæð-
ingi ungra ævintýrasagna. Kjalnesingasaga er elzta — og ef til
vill einasta heimildin. Annarar hef eg ekki látiö getið í »Nordb. legeml.
Uddannelse«. Má vera að aörar yngri sóu til; um þaö þori eg ekki
aö segja að sinni, enda skiftir það minstu. En »víða« er hans ekki
getið »í fornritum vorum«, eins og höf. kemst að oröi; þnð er víst.
Af Kjaln.s. ályktaði eg með hálfum hug, að heitið væri fornt og
befði fatiö ef til vill verið notað á þann hátt, er gefið var í skyn
i söguuni, og furðar mig nú satt að segja á þeirri dirfsku minni.
En Hjörvar læ'tur sór ekki fyrir brjósti brenna að byggja á þe3sari
ungu og óvöndu heimild heljarmikla kenningu um sérstaka tegund
fangbragöa, sem annars enginn flugufótur er fyrir -í nókkurri við-
litsverðri heimild úr norrænni fornöld, hvorki á Islandi nó annars-
Btaðar á Norðurlöndum. Að minsta kosti þekkir hvorugur okkar
Hjörvars neina slíka, og sjálfsagt ekki landlæknir heldur; hann
knésetur stakkfangið án þess að spyrja um skírnarseðil. Þau fang-