Heimilisblaðið - 01.07.1960, Blaðsíða 4

leiðin milli Evrópu og Ameríku hlýtur að
teljast. Bezti samherji óg hollvinur sjófar-
enda í baráttunni við þennan óvin er hin
alþjóðlega ís-varðsveit.
ísbreiður heimskautsins leysa jaka-
hrönglið um heitasta tíma ársins, þannig
að mesti hættutíminn er frá því í marz og
fram í júlí og ágúst. Strax í janúarmánuði
setur ís-varðdeildin af stað rannsóknir úr
lofti. Tímaákvörðunin fer mikið eftir því,
hvenær skip og flugvélar taka að greina
frá ísjökum, sem nálgast hættusvæðið á
Norður-Atlantshafinu.
Vöruflutningaskip og herskip frá 28
þjóðum aðstoða bandarísku strandgæzluna
við að senda upplýsingar til aðalbækistöðv-
anna um stöðu íssins, en bækistöðvar þess-
ar eru á hinum stormasama stað Argentía,
145 kílómetra frá St. John’s á Nýfundna-
landi. Þar er staða sérhvers ísjaka sett inn
á stórt veggkort, og frá „íshúsi“ þessu —
eins og það er nefnt — eru sendar fréttir
loftleiðis til allra skipa á Norður-Atlants-
hafi tvisvar á degi hverjum. Skip þau, sem
stödd eru á ís-svæði, senda á fjögurra tíma
fresti skýrslu um staðsetningu sína, ferð,
ásigkomulag íssins, hitastig lofts og sjávar,
skyggni, vindátt og vindhraða.
ís-varðsveitin var sett á laggirnar eftir
að risaskipið Titanic rakst á ísjaka í jóm-
frúarsiglingu sinni aðfaranótt 14. apríl
1912 og sökk. — 1502 manns fórust, og
slys þetta olli skelfingu um heim allan. Út-
gerð skipsins hafði lýst því yfir, að slíkt
skip gæti í raun og veru alls ekki sokkið ...
í nóvember 1913 var haldin ráðstefna í
London um öryggi á höfum úti, og þar var
samþykkt að setja á stofn varðdeild á
Norður-Atlantshafi. Forustan féll í hlut
Bandaríkjamönnum, og fallizt var á að
skipta kostnaðinum með tilliti til þess
tonnafjölda, sem hvert hinna viðkomandi
landa sendir um varðsvæðið.
Alþjóðasveit þessi getur með hreykni
staðfest, að ekkert mannslíf hefur glatazt
á umræddu svæði á þeim tíma, sem hún
hefur verið á verði. í síðari heimsstyrjöld-
inni varð hún að takmarka athafnir sínar
að stórmiklu leyti. Nokkrar skipalestir rák-
ust á ísjaka, og margir týndu lífinu. Þegar
Hans Hedtoft-slysið varð í janúar 1959 við
suðurodda Grænlands, átti það sér stað
an við það svæði, sem heyrir undir g®
varðsveitarinnar. —
Af reynslu áranna þekkja varðsvei a
menn nú allmikið til íssins. Jöklarnir> s
eru upprunaleg heimkynni hans, eru sa
ansettir af fjölda snjólaga. Neðstu 1°® .j
féllu af himnum ofan fyrir ura
50.000 árum! — Jökullinn verður slf® f
þyngri og þyngri og þrýstir sér hægt nl g
eftir fjöllum Grænlands og í haf út, 1,1
um það bil 20 metra hraða á sólarhrl®
Við ströndina brotnar jaðarinn af þen11
fellur sem margir og stórir ísjakar i SJ
inn með miklum hamagangi. ,g
Jakarnir frá austurströnd Gr®nla®
berast með straumum fyrir suðui’O ^
landsins og þaðan norður á bóginn í ^
norðurheimskautsbaugs. Á þeirri lel°
þeir samflot þeirra jaka, sem brotnað n‘
af tuttugu stærstu jökunum á norðves
ströndinni. I um það bil þrjú ár eru jana ^
ir á leið norður og vestur á bógin11-
komast þeir í hinn svokallaða Labra
straum og sveigja til suðurs, í átt til
fundnalands, hinna stóru fiskveiðisv^
— og skipaleiðanna. .
Sem betur fer stöðvast þó för Þel*j.
flestra, áður en þeir komast svo la° *
Ýmsir taka niðri, aðrir króast inni á Ú0,
um og víkum, þar sem þeir bráðna srn
saman í sumarhitunum. En mikill sse^eg
þeirra heldur þó áfram suður á bógin11 01
meira en 80 kílómetra hraða á sólarhi111.^
og um leið og þeir eru komnir suður if1 ^
48. breiddargráðu við Nýfundnaland, el
þeir á umsjónarsvæði varðdeildarinnai.^
Aðalgrein Labradors-straumsins fer
djúpsævi, austurhliðar Nýfundnala11
miðanna (neðansjávar) og út í tiltölul®
lítinn neðansjávar-fjallgarð í miðju •V,J.
antshafi, sem nefnist Flemish Cap. &
þessari leið, sem varðsveitirnar na
„Strikið", fara jakarnir í veg fyrir
fjölförnu skipaleið.
hina
Golf'
En þá verða þeir skyndilega á vegi - .g
straumsins, sem þarna er á norðu1
sinni, en hitastig hans er allt að 20 gra u
Hitastig Labradorstraumsins er hinsV1
egaf
emu
eða tveim stigum undir frostma1^’
yfirleitt. Og þá á sér mikil breyting s
HEIM
ILISBLAP15
136