Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1924, Blaðsíða 12

250
Einar H. Kvaran:
IÐUNN
virðist nauðsynlegt að segja hér ágrip af frásögu
Jóns Halldórssonar.
Árið 1718 settist nýr amtmaður að á Bessastöðum.
Hann hét Niels Fuhrmann og var Norðmaður. Tæp-
um fjórum árum síðar kom þangað norsk stúlka,
sem hét Appollonie Swartzkopf. Hún hafði höfðað
mál gegn Fuhrmann fyrir það, að hann hefði brugðið
við sig eiginorði, og unnið það mál. Fuhrmann hafði
verið dæmdur af hæstarétti til þess að ganga að eiga
hana og að sjá henni farborða, meðan dráttur yrði
á hjónabandinu. Amtmanni þótti hún hafa sótt málið
af miklu kappi, og honum var þvert um geð að ganga
að eiga hana. »Samt meinti hún, að hún mundi geta
mýkt hans geðsmuni«, segir Jón Halldórsson.
En lienni tókst það ekki. Reyndar settist hún að
á Bessastöðum. En tvær danskar mæðgur komu
þangað líka, að því er virðist um likt leyti: Katrín
Hólm ekkja, og Karen Hólm dóttir hennar. þessi
Katrín hefir haldið við minningu sinni á Bessastöö-
um með því að gefa kirkjunni tvo mikla eirstjaka,
sem eru þar á altarinu. Pær komust í mikla kær-
leika við amtmann, en »elju-þústur« varð með þeim
mæðgum og Appollóniu. Og nálægt Jónsmessu 1724
andaðist Appollónía, »úr undarlegum sjúkdómi«.
Andlát hennar hafði mikil eftirköst. Vinnumaður,
sem hét Páll Kinch, hafði það eftir Appollóníu, að
þær mæðgur hefðu gefið sér inn eitur. Til þess að
rannsaka það mál, skipaði konungur tvisvar sinnum
dómnefndir. Amtmaður lagði mikið kapp á að hreinsa
þær mæðgur af áburðinum, og ekkert sannaðist á
þær, þó að framburður vitnanna væri að sumu leyti
örðugur Katrínu. Skömmu fyrir andlát sitt 1734,
arfleiddi Fuhrmann Karen Hólm að öllu sínu lausafé,
og úr því urðu allmikil málaferli, sem ekki koma
;þessu máli við.
Jón Porbergsson heldur því fram, að hann hafi