Iðunn : nýr flokkur - 01.09.1931, Side 113

IÐUNN
Bækur.
Halldór Kiljan Laxness: Þ ú v inv id u v h r e i n i.
Saga úr flæðarmálinu. Rvk, 1931.
H. Kiljan lætur skamt stórra höggva milli; þetta er átt-
unda bókin, sem hann sendir frá sér, og mun þó vart þrí-
tugur maður. Hann er löngu orðinn þjóðkunnur af ritum
sínum, enda hefir hann alveg sérstakt lag á að rita þannig,
að menn taki eftir honuin og hafi gaman af því, sem hann
skrifar. Hann fær lesandann æfinlega til að rumska, nauð-
ugan, viljugan. Enginn Islendingur, sem kominn er til vits
og ára og á annað borð les nokkrar bækur, er lengur hlut-
laus gagnvart Halldóri Kiljan, og slíkt er mikils virði fyrir
ungan rithöfund. Lesendur hans skiftast í andstæðinga og
aðdáendur eins og gengur, alt eftir viðhorfum þeirra til
lífsins og þjóðfélagsins — gömlu kynslóðina, ungu kyn-
slóðina. Þeim fer mörgum eins og Helgafellsbóndanum, sem
sagði við mig: „Það er ógaman þetta með hann Halldór;
ég forðast eins og heitan eld að láta nokkra bók eftir hann
koma inn fyrir mínar dyr, en krakkarnir mínir (17 og 20
ára) hafa alt af einhver ráð með að komast yfir alt, sem
hann skrifar."
Þeim, sem fylgst hafa með ritmensku Halldórs, fær eigi
dulist, að hann hefir verið á öru þroskaskeiði, enda er
maðurinn einkar viðförull og víðlesinn í bókmentum ýmsra
þjóða. Sumum hefir þótt kenna í ritum lians rótleysis og
hverfleika, en engan skyldi kynja, þótt maður á þessum ár-
um vaxi að einhverju leyti uþþ úr eldri viðhorfum sínum,
eins og unglingurinn upp úr spjörunum. Hvorttveggja eru
merki heilbrigðs vaxtar. Sá ferill verður eigi rakinn liér,
en það skal tekið fram, að síðasta bókin er fastari í snið-
um og heilsteyptari en fyrri rit höf.
„Þú vinviður hreini“ er sagan um hana Sigurlínu Jóns-
dóttur, umkomulausan flækingskvenmann, og lausaleiks-
krakkann hennar, Sölku litlu Völku. Þær koma að norðan
með póstskipinu og ætla suður, en Sigurlína er sjóveik og
peningalaus, svo að þær hafna á Óseyri við Axlarfjörð,