Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1930, Blaðsíða 77

JDUNN
íslenzkar samtíðarbókmentir.
187
bergur er meistari í eins og öðru, á drjúgan þátt í
svipnum á Bréfi til Láru (sem annars er í skemtistíl).
Þessi blær, sem hann hefur fram yfm Laxness t. d.,
hverfur aldrei til fulls af neinu, sem hann skrifar. Þrátt
fyrir alt, allar ýkjurnar, allar hinar skemtilegu og óskemti-
legu fjarstæður, kemur fram á hverri blaðsíðu hjá hon-
um einhver snefill af einfaldleik og stílfestu fornra rita.
Stíll og sannleikur! Kumpánar tveir, sem aldrei semur
til fulls. Því meiri töfrar, sem leynast í stílnum, því
meiri brögðum, sem þar er beitt, því meiri háski er
sannleikanum búinn. Og því meiri hætta er á, að höf-
undurinn yfirgefi sannleikann vegna stílsins. Vér munum
víkja að þessu, þegar að Laxness kemur. En hvað um
Þórberg? Hvað um Bréf til Láru? Höfundurinn gefur
sjálfur bendingu: bréfið er í skemtistíl. Gamni og alvöru
er hér fléttað saman, lesandinn verður að greina það
að sjálfur, ef hann getur. En er það eðli höfundar, sem
speglast í stílnum, eða ræður þar hugvitsamlegur út-
reikningur? Ég hygg, að mestu Ieyti hið fyrnefnda:
Höfundinum bjó í brjósti svo margt, sem vildi birtast í
orðum. Hann varð að hlýða rödd eðlisins. Þórbergur er
fabulaíor, segjandi, gæddur ríkri frásagnargáfu, ímynd-
unarafli, hugkvæmni, kýmni, fimleik, sem vill fá að njóta
sín í riti. Og hvað er um efnið að segja? Efnið, það er
í skugga af frásögninni, stílsnildinni!
Stíll Halldórs Kiljans Laxness er ákaflega margbreyti-
legur. Hann nær frá barnasögunni (sjá Vefarann, k. 19
og áfram) til hins margbrotnasta og andhverfasta sálar-
lífs og getur speglað flest af því, sem er þar á milli.
Oetur — gerir að vísu ekki altaf. Stíllinn er oft eins
°S gárað haf, fullur af óvæntum samlíkingum og fárán-
íegum prðtökum, sem aðeins eru höfundarins eign, og
lýsir hann því ekki nema stundum rétt sálum annara