Kirkjuritið - 01.11.1935, Qupperneq 35

Ivirlcjuritið,
Frelsi.
395
lögmál, heldur sem þann fimbulvilja, sem alt verður að lúla
á himni og jörð, vilja, sem í sál hans er orðinn hvorttveggja í
senn vilji hins æðsta drottins og vilji hans sjálfs.
í dag erum vér að minnast frelsisins, fullveldis þessarar þjóð-
ar. Vér höfum að vísu öðlast það frelsi fyrir drengilega baráttu
vorra beztu sona. En þó. er frelsisbarátta vor að ýmsu leyti sér-
stæð og eftirtektárverð. Vér höfum ekki farið að dæmi margra
annara þjóða í þeim efnum. Vér höfum ekki tekið frelsi með
valdi. Það mun að visu sennilega rangt að reikna oss slíkt til
dygðar, heldur mun þar mestu hafa um valdið fámenni vort
og fátækt. Vér gátum blátt áfram ekki tekið frelsið með valdi
hnefaréttarins. Vér urðum að fara aðrar leiðir.
Endurheimt íslenzks þjóðfrelsis er, eins og kunnugt er, venju-
lega þökkuð einum manni, Jóni Sigurðssyni forseta, og það er
rétt, að enginn maður hefir flýtt svo mjög fyrir frelsi voru eins
og hann. En án þess að vilja skerða að nokkkru heiður
þessa óskabarns þjóðarinnar, þá virðist mér þó réttmætt að
vekja athygli á þvi, að hann skapaði ekki frelsisrétt þessarar
þjóðar. Hann leitaði að þeim rétti, hann fann þann rétt og
vakti athygli á honum með skýrum og ótvíræðum rökum. Frelsis-
réttur íslendinga var til löngu áður en Jón Sigurðsson fæddist.
Menning þjóðarinnar, saga hennar, sem hún hefir skráð og
geymt, og tungan, „ástkæra ylhýra málið“, sem hún hefir varð-
veitt um liðnar aldir, það eru frelsisgjafar íslenzku þjóðarinnar,
er sköpuðu henni réttinn til frelsisins. Hefðum vér glatað þessu,
þá værum vér nú ekki frjálst og fullvalda riki, og það sem verst
væri, hefðum litlar eða engar varnir eða líkur til að verða það.
Þjóðfrelsi íslendinga er ekki endurheimt með valdi liins
sterkasta, líkt og frelsi ýmsra stórþjóðanna. Það frelsi verður
sennilega heldur aldrei varðveitt eða varið með vopnum og her-
afla. Það frelsi verðum vér að vernda á annan hátt. Það frelsi
verðum vér að vernda og verja á sama hátt og vér öðluðumst
það. Eins og vér sýndum oss verða þess að endurheimta frelsið,
eins verðum vér í nútíð og framtíð að sýna oss verða þess að
halda því og varðveita það.
Stórþjóðirnar hyggjast að varðveita og efla frelsið með þvi að
smíða ný og stærri herskip og flugflota, nýjar fallbyssur, nýjar
vítisvélar og vopn. Þeirra frelsisverðir er brynjað landvarnarlið.
Vér setjum frelsinu vonandi aldrei svo ósamboðna verði. Verðir
hins íslenzka frelsis verða hér eftir, eins og hingað til, að vera
menning vor, saga og tunga. En þeir verðir þurfa einnig að
vera siðferðileg festa, vaxandi þroski, aukin samúð og skilningur