Kirkjuritið - 01.06.1958, Side 41

KIRKJURITIÐ
279
til að íramkvæma með eigin höndum það, sem hinn ósýnilegi meistari
hans gerir ekki lengur í efnisins heimi. Presturinn er ekki að leika Krist
1 venjulegri merkingu þess orðs, heldur mælir hann orð Krists í raun-
verulegu umboði hans, — í hans nafni, eins og kirkjan kemst að orði.
Þetta, sem ég hér hefi sagt um altarissakramentið, á raunar við um
messugjörðina í heild sinni. Hún er ekki sýning, heldur athöfn, þar sem
söfnuðurinn lifir raunverulega það undur að koma til móts við Guð og
veita sitt svar við orði hans. Og þetta gerist ekki aðeins með því að mæla
fram bænir, syngja sálma eða hlýða á prédikun, heldur með likamlegum
athöfnum, svo sem með því að rísa á fætur til virðingar við orð heilagrar
ritningar eða með knéfalli, svo sem við altarisgöngu, hjónavigslu og ferm-
ingu. öll messan er í rauninni „helgileikur", þó að vitundin um það hafi
af ýmsum ástæðum orðið harla óljós. En það á við helgisiði kirkjunnar,
sem prestunrinn W. M. Merchant sagði á helgileikaráðstefnunni í Oxford
fyrir tveim árum: „Við framkvæmd helgisiða mó viðhafa vissa leiktækni,
jafnvel nokkur svipbrigði, en kjarni þeirra er ekki eftirlíking, heldur túlk-
un raunverulegra staðreynda." Sænska skéldið og presturinn Olov Hart-
mann hefir einnig komizt svo að orði, að með þeim helgileikum, sem
hugsaðir eru sem helgiathafnir, hafi leiklistinni aftur verið borgið frá
blekkingunni og inn í heim virkileikans. Báðir eiga við hið sama.
í Svíþjóð starfar félag, sem nefnist „Förbundet för liturgi och dramatik"
(skammstafað FLOD), og er Olov Hartmann aðalleiðtogi þess, en með
honum starfar leikstjórinn Tuve Nyström. Olov Hartmann er forstöðu-
maður Sigtunastofnunarinnar, sem margir Islendingar þekkja af eigin
kynnum. Hann er vel kunnur sem skáld og rithöfundur. Ég hefi fengið
tækifæri til að kynnast þessum mikla gáfumanni og hlýða á hann bæði
á kirkjulegum fundum og rithöfundamóti. Hann hefir sjálfur samið nokkra
helgileiki, sem leiknir hafa verið í heimalandi hans og annars staðar,
meðal annars í Danmörku, Englandi og Ameríku. Hartmann hefir gert
manna mest að því að skýra fræðilega eðli helgileikanna, og er stefna
hans i sem fæstum orðum þessi:
Helgileikurinn er kirkjuleg athöfn, — ekki aðeins til sýnis fyrir áhorf-
endur, heldur til þátttöku fyrir söfnuð. Gerð hans miðast við kirkjuhúsið
°g stendur í nánu sambandi við aðrar helgiathafnir, sem framkvæmdar
eru í kirkju. Leikendurnir eru sjálfir í söfnuðinum, að sínu leyti eins og
organisti og söngfólk, sem þjónar við athöfnina. Milli þeirra og fólksins
á ekki að vera neinn skilveggur eða breitt bil. Hér eiga að gilda sömu
sjónarmið og við messugjörð, þótt formið sé annað.
Þetta er undirstrikað með ýmsu móti við flutning leiksins. Hvorki