Kirkjuritið - 01.04.1962, Blaðsíða 10

Séra Sveinn Víkingur:
Kirkjulegt bókmenntafélag
U'YRSTI íslenzki sagnaritarinn var prestur, Ari hinn fróði
1 Þorgilsson að Stað á öldulirygg. Ritlistin barst með kristinni
trú til landsins. Áður var það lítið, sem ritað var hér á landi
rist með rúnaletri á kefli eða stein. Á þann liátt var að sjálf-
sögðu ekki unnt að rita samfellda sögu, aðeins nokkur nöfn
eða vísnabrot. Með kristninni berst hingað önnur stafagerð og
betri tækni. Þá er tekið að rita á voðfelt skinn með fjöðurstaf
og lit eða bleki. Á þann bátt mátti skrifa bundrað stafi á
meðan einn var skorinn í tré eða klappaður í stein. Ritöldin,
bókagerðin, var liafin.
Þeir erlendir biskupar, sem bér dvöldu á fyrstu öldinni
eftir að kristni var lögtekin, bafa kennt íslenzkum prestum
og prestaefnum að rita á skinn. Ágætir liöfðingjar kristnir,
komu á fót einkaskólum t. d. í Haukadal, þar sem ritlistin
befur verið meðal námsgreina. Síðan koma skólarnir á bisk-
upasetrunum, þá klaustrin. Og bér var ekki látið við það lenda
að skrifa messubækur á latínu. Hér var snemma tekið að skrá
sögulegan fróðleik og ljóð á íslenzka tungu. Þetta var okkar
mikla gæfa. Með því stíga klerkar og munkar það skref, sem
aldrei verður fullmetið og fullþakkað. Þess vegna erum við
söguþjóðin enn þann dag í dag.
Islenzk kirkja liefur um aldir ekki verið trúarstofnun ein-
vörðungu, beldur og menningarstofnun. Klerkunum eigum við
beint og óbeint að þakka ekki aðeins gullaldarbókmenntir
okkar, beldur liafa þeir verið frömuðir menningar og fræðslu.
Þeir liafa á öllum öldum lagt fram verðmætan skerf til bók-