Kirkjuritið - 01.04.1967, Blaðsíða 36

178
KlllKJURITIÐ
lega eftir að biskupsdæmi var stofnað færðist smám samn»
mikill lilnti löggjafarvalds í hendur kirkjunnar og þjóðlífi^
mótaðist mjög af áhrifavaldi liennar. Það má segja að á tíma-
bili rómversk-katólsku kirkjunnar liafi verið tvö ríki í land-
inu og meira að segja var það svo, að svonefnd guðslög voru
talin æðri en hin veraldlegu lög. Það orkar ekki tvímælis a*l
á þeim tíma liafði kirkjan langmest álirif á æskufólkið og upP"
eldi þess. Mentun og allt siðgæði mótaði kirkjan og mennta-
stofnanir liennar. Á þeim tíma urðu fornbókmenntir okkar til
og þær kynna okkur manndóm og menningu þess tíma. Vafa-
samt er hvort nútímaæskan er rismeiri en liún var allt frani a
fimmtándu og jafnvel fram eftir sextándu öldiimi. Það er vist
að fá dæmi eru þess þá að æskufólk liafi valdið vandræðuiu
eins og tílt er á síðari liluta tuttugustu aldarinnar. Með til'
komu siðaskiptanna á sextándu öld verður stórkostleg breyt'
ing á valdinu í landinu. Veraldlega valdið (Konungsvaldið)
tók í sínar liendur allt vald og fór ómjúkum liöndum um
kirkjulegar stofnanir og áhrif þeirra. Með tilkomu liins óskor-
aða konungsvahls hófst öld kúgunar og hafði vissulega þaU
álirif, sem kunn eru, að hvorki aldnir né ungir áttu þess kost
að taka þeim þroska sem efni stóðu til. Hins vegar verður Ijost
af sögu síðustu hundrað ára að æskan var óbuguð, þó hún vasn
bæld. Mér er það mjög til efs að æskufólk það, sem er að alast
upp eftir stofnun lýðveldisins, væri fært um að lyfta þcn11
böggum sem lyft var á síðari liluta nítjándu aldarinnar °r
fyrri hluta þessarar aldar. Það voru engin dekurhörn, sem ól'
tist upp á Islandi á sautjándu- átjándu- og nítjándu öld °r
framan af þessari öld, en þau voru alin upp í guðsótta og íí°°'
um siðum. Það stöfuðu engin vandræði af æskufólki Jiess tmi*1-
Vandræðin stöfuðu af ofmetnaðarfullum valdhöfum, eins 1111
í dag. Fjölnismenn, Jón Sigurðsson og allt það æskufólk, sein
Jieim fylgdi er skínandi vitnisburður um þróttmikla og gliBsl'
lega æsku þess tíma.
Með Jjví sem ég hef bent á með lauslegu yfirliti vil ég undu'
strika að jafnframt Jjví sem æska hvers tíma er gjörandi Jieirr-
ar þróunnar, sem myndar heildarsvip kynslóðanna er stjórna1'
farið og forysta eldri kynslóðanna sá vegvísir sem mótar a'
standið á hverjum línia.
Lögbundið þjóðfélag felur í sér margháttaðar takmarkanir a