Kirkjuritið - 01.01.1968, Side 34

28
KIRKJUUITIÐ
lækningar lians lánast vel, átti hann ævinlega „húsmeðul“
sem kallað var og fyrir þau tók liann aldrei greiðslu. Oft
var liann sóttur til kvenna í barnsnauð og gat bjargað þegar
yfirsetukonunni varð ráðafátt. Það sagði mér Rannveig Sveins-
dóttir (f. í Mosfellssókn 1852 d. 1943), sem var langminnug
og fróð, að séra Hilaríus liefði tekið á móti einu barni ömmu
liennar. Hafði hún sagt, að er séra Hilaríus veitti sér fæðing-
arhjálpina hefðu það verið þær „mýkstu líknarliendur sem
á sér liefðu snert.“ Það sagði Rannveig Sveinsdóttir einnig
eftir gamla fólkinu, er sumt mundi séra Hilaríus, að það liefði
verið föst venja hans að gera bæn sína áður en hann snerti
við sjúklingi eða sængurkonu.
I öllu dagfari sínu hafði séra Hilaríus verið flestum mönn-
um til fyrirmyndar; hófsamur um alla liluti, frábitinn vín-
drykkju, alþýðlegur í viðmóti og sífellt fræðandi unga sem
gamla. Þótti liann því livarvetna góður gestur, samt hafði
liann verið alvörumaður og lialdið virðingu sinni fyrir liáum
sem lágum. Hann var sæmilega efnum búinn svo hann var
jafnan fremur veitandi en þiggjandi.
Kennimaður liafði liann þótt í bezta lagi, kornu þar til fjöl-
hæfar gáfur lians og víðtæk þekking. Þó höfðu ræður lians
þótt vera nokkuð með öðrum hætti en annarra presta á þeirri
tíð. I þeim þótti kenna freniur siðfræði en trúfræði. Þess
vegna sagði gamalt fólk í Mosfellssókn, er prédikunarbók Árna
Helgasonar stiptprófasts kom út, að þær minntu nokkuð á
ræðugerð séra Hilaríusar.
Þann hátt liafði séra Hilaríus haft alla sína prestskapartíð
á Mosfelli, er ég lief ekki heyrt um aðra presta. En hann var
sá, að húsvitja livert heimili í sókninni tvisvar á ári, á haustin
og svo á útmánuðum. Barna- og unglingafræðsla hans liafði
verið í minnum liöfð. Á haustin setti liann börnum og ungl-
ingum fyrir Iivað þau ættu að lesa og læra yfir veturinn. Yar
það talið yfirleitt meira en lögboðið var og tíðkaðist lijá öðr-
um prestum. Er hann húsvitjaði svo aftur um sumarmál hélt
liann eins konar „próf“ eftir námstímann. Þessari fræðslu liélt
Iiann áfram eftir að liann hafði fermt börnin eða allt fram
til 18 ára aldurs. En á þeirri öld var bókakostur heimilanna
víðast enginn framyfir fáeinar guðsorðabækur. Þetta bætti séra
Hilaríus með því að gefa á heimilin handskrifaða ritlinga, er