Kirkjuritið - 01.12.1975, Page 12

féll í sjóorrustu 13. okt. 1644. Var þá
enginn hirðstjóri um hríð, en umboðs-
maður konungs Lárus Nielsen, varla
mikill fyrir sér.
Það er eins og biskup herði nú sókn
sína og árið 1645 lætur hann kveða
upp Væligerðisdóm. Með honum var
staða kirkjunnar stórum styrkt. Svo
neíndir helmingadómar voru afnumdir
og skyldi nú kennimenn einir dæma í
málum kennimanna.
Brynjólfur stýrði einatt biskupsfleyi
sínu milli skers og báru. Hann var
ekki aðeins gæddur ósveigjanleik afa
síns Staðarhóls-Páls, er stefndi af
blindu kappi beint á sker, en vildi láta
það, gamalt, beygja sig fyrir skipi
sínu, nýju. Biskup mun hafa sótt nokk-
uð til Lofts ríka, sem reyndar hafði
höggorm í skjaldarmerki sínu.
Brynjólfur kom á skipan um kosn-
ingu og köllun sóknarpresta, er betur
færi, að í megindráttum enn héldist.
Óneitanlega var Brynjólfur Sveins-
son mikilfenglegur ásýndum og brún-
in þung við mótblástur en málefni
hans var stórt og fyrir því skyldi menn
beygja sig, og svo gerði hann sjálfur
einnig.
Brynjólfur beitir einnig lempni og
grípur þá stundum til góðlátlegrar
kímni, þótt alvara sé á bak við. Gott
dæmi um það eru viðskipti hans við
sr. Árna Loftsson.
Heima í Skálholti gengur á ýmsu.
Gísli Einarsson rektor er gallagripur,
þótt afburða skólamaður sé. Brynjólfur
umber hann og fyrirgefur honum
ávirðingar. Hann fer þar og að ráðum
nemenda skólans.
Sama er að segja um viðskipti hans
við yfirsmið Skálholtsdómkirkju, sem
var ein hjartfólgnasta framkvæmd hans
og mest, en annars var hann mikill
byggingamaður, á jörðum sínum t. d.
svo sem nýlega hefur verið lýst af
sérfræðingi.
Guðmundur Guðmundsson, kirkju-
smiður, er brokkgengur, en biskup
heldur í hann fyrir alla muni.
Brynjólfi er mjög hallmælt fyrir harð-
drægni í fjármálum og jarðabrask.
Hann þótti þó góður landsdrottinn.
Oft lentu jarðeignir í höndum óvita
og forsvarsleysingja. Jarðagóss sog-
aðist óspart í konungshítina. Gat ekki
innlend auðsöfnun, á ábyrgri hendi,
skapað þjóðlegt mótvægi?
Ekki gat biskup grunað svo brátt
fráfall Þórðar litla Ragnhelðarsonar.
Brynjólfur var upp úr þeirri jörð vax-
inn, að konungsvald hefir verið hon-
um ógeðfellt. Svo kalt er geð hans I
garð Daða í Snóksdal, konungsþjóns-
ins, að hann lætur Daða Halldórsson
um hríð breyta nafni sínu f Davíð, að
því er helzt verður séð.
i bréfum sínum talar biskup um
„danska valdið“ af allmiklum kulda.
Hann segir t. d.: ,,Ég vildi sem allra
seinast eg mætti, hleypa danska vald-
inu hér inn á meðan önnur ráð feng-
ist, og eg mætti undan komast að
skaðlausu.“ (Safn Fræðafél. XII b. bls.
XII.)
Enn er ógetið eins kennara Brynjólfs
Sveinssonar við Kaupmannahafnarhá-
skóla, Óla Worms.
Hann var mikill áhugamaður um
norræn fræði og um samband hans
við Brynjólf má marka, að talið er,
að undan hans rifjum hafi verið sú
málaleitan konungs, árið 1650, að bisk-
up gerðist konunglegur sagnritari '
250