Nýjar kvöldvökur - 01.01.1940, Blaðsíða 8

2
NÝJAR KVÖLDVÖKUR
landamæri alls um 1350 km., en að austan
er Rússland með 1570 km. löngum landa-
mærum. Mestur hluti þessara landamæra
eru ónáttúrleg, enda þótt nokkur vötn
skilji á milli, mest þeirra er Ladogavatnið.
Þrátt fyrir hina löngu strönd liggur Finn-
land ekki vel við siglingum, er það hvoru-
tveggja, að ströndin liggur öll að innhafi
og eins hitt, að flóarnir frjósa langan
tíma á hverjum vetri. Hangö syðst og
vestast í landinu er hin eina Eystrasalts-
höfn, sem næstum ætíð er íslaus, en
Petsamo við íshafið er það einnig. Auk
meginlandsins teljast Álandseyjar, allstór
eyjabálkur í miðju Eystrasalti, til Finn-
lands.
Öll strönd Finnlands er girt skerjagarði
með óteljandi eyjum og hólmum. Þegar
maður kemur siglandi handan frá Sví-
þjóð er hið fyrsta, sem mætir auganu,
lág og jöfn landræma, þar mætir manni
engin stórgerð hamrahlíð, með tindum og
skörðum, það er fyrst þegar komið er inn
undir ströndina, að í ljós kemur smátennt
rönd efst við sjónhringinn, það er greni-
skógurinn, sem vex niður á yztu tanga og
sker.
Mestur hluti landsins er láglendi. Fjöll
eru naumast, nema nyrst í landinu og þó
lág. Hæst eru þau á landamærum Noregs
eða 1350 metrar. Annars ná þau óvíða
500 m .hæð, og mestur hluti landsins er
fyrir neðan hálendismörk, 200 m. Ekkert
er þó fjar sanni en Finnland sé óslitin
slétta með endalausu víðerni. Landið er
æfafornt að allri jarðmyndun, gert úr
granít og gneis. Það er raunverulega rúst
af fornu hálendi, og leifar þess koma
fram í ótali ása, sem sundur eru skornir
af dölum og lægðum. ísaldarjökullinn
hefir á sínum tíma sorfið allar hvassar
brúnir af hæðunum, en hann hefir einnig
ekið saman gífurlegum jökulruðningum í
ása og hæðir. Hvassar brúnir, fell og tind-
ar sjást hvergi, heldur er landið allt mót-
að mjúkum boglínum. Mesta sléttlendið
er við norðanverðan Helsingjabotn þar
sem heitir í Austurbotni.
í öllum dölum og dældum eru stöðu-
vötn. Þau eru alls 60000 talsins í landinu
auk tjarna og smávatna. Mjög eru þau
víkótt og nesjum skorin og höfðum, svo
að oft er torvelt að átta sig á hvað er eitt
vatn. Stærsta vatnið heitir Saima og er
það í suðaustanverðu landinu. En Ladoga-
vatn liggur sem fyrr segir á landamærum
Finnlands og Rússlands, og á Finnland af
því drjúga sneið. Milli vatnanna falla
ótal ár og fljót. Þótt hálendi sé ekki í
landinu er samt víða svo mislent að foss-
ar og flúðir skapast. Landið er því auðugt
af vatnsafli, og hefir það mjög verið
virkjað á síðari árum, Mesta aflstöð
landsins er í suðausturlandinu við Imatra
fossana. Þar eru virkjuð 174000 hestöfl, og
þaðan fá helztu bæir landsins rafmagn til
ljósa og iðnaðar. Alls eru virkjuð í land-
inu um 650000 hestöfl. En árnar og vötn-
in hafa verið Finnum mikilvæg að öðru
leyti. Helztu samgönguleiðir inn í landið
lágu um ár og vötn, og ekki var talið óal-
gengt að menn flyttu báta sína yfir mjó
eiði milli vatnanna. Á vetrum voru þar
hinar greiðustu sleðaleiðir. Og enn eru
árnar hvarvetna notaðar til timburfleyt-
ingar.
Vötnin eru eftirlæti Finna. Svo segja
kunnugir menn, að Finnum þyki ekkert
landslag fagurt, séu þar eigi vötn, ár eða
fljót. Bústaði sína reisa þeir helzt ekki
nema við strendur, eða þar sem útsýn er
til vatna. „Finninn þarf að sjá frá heimili
sínu yfir sitt eigið vatn eða vog, hversu
það á kveldin verður spegillygnt, og him-
inbláminn og hinn deyjandi kveldroði
speglast í fleti þess með ótali litbrigða.
Hann leggst til hvíldar um leið og vatnið
hans. Og þegar morgunblærinn vekur
fyrstu öldurnar á vatninu, þá rís hann á