Nýjar kvöldvökur - 01.01.1940, Page 10

4
NÝJAR KVÖLDVÖKUR
sem forngripir og til að sýna ferðamönn-
um, er koma til eyjanna. Virki þessi eru
oft kölluð „Gibraltar Norðurlanda11.
Helsingfors er kölluð „hin hvíta borg“
og hin fyrsta sýn hennar sannar þegar í
stað að nafnið er ekki að ófyrirsynju. Fátt
vekur meiri athygli gestsins en hin mörgu
hvítu stórhýsi borgarinnar og hinn bjarti
blær, sem yfir henni hvílir. Helsingfors er
ekki aðeins bjartur bær heldur einnig
fagur og reglulegur. Bærinn er ungur í
sinni núverandi mynd, því að mestur hluti
hans brann til ösku 1808. Það má segja
stjórn Rússa til lofs, að hún lét sér ant
um að bærinn yrði aftur reistur myndar-
lega úr rústum sínum, og Finnar hafa
sjálfir eignazt marga afburða húsameist-
ara, sem getið hafa sér heimsfrægð. Má
þar fremstan nefna Eliel Saarinen, sem
lengi hefir dvalið í Ameríku, og þykir þar
í fremstu röð listamanna í þeirri grem.
Af stórhýsum frá Rússatímabilinu ber
mest á „Storkyrkan“. Hún stendur á hæð
og utan af höfninni virðist hún gnæfa yf-
ir borgina með hinum hvolfþöktu turnum.
Upp hæðina liggja geisimargar og breiðar
tröppur, og framan við kirkjuna er torg
en að því liggja annarsvegar stjórnarráð-
húsið, en hinumegin háskólinn, og skapa
þau hliðararma útfrá kirkjunni. Torg
þetta og kirkja á engan sinn líka á Norð-
urlöndum, enda þótt víðar sé leitað. Af
stórhýsum nýja tímans skara járnbrautar-
stöðin og þinghúsið fram úr öllum öðrum.
Járnbrautarstöðin er reist úr rauðgráu
graníti og er hvorttveggja í senn fögur og
mikilfengleg. Þinghúsið er aftur á móti
úr ljósum steini. Yfir því hvílir léttur
blær, en súlnaröðin á framhlið þess minn-
ir á fornaldarmusteri. Nokkuð er mislent
þar sem Helsingfors stendur, en húsa-
meistarar bæjarins hafa af hinni mestu
snilld kunnað að notfæra sér landslagið
til þes að gera borgina sem fegursta. Göt-
ur eru breiðar og beinar, húsin há og
traustleg, og leitun mun vera á hreinlegri
borg, það er varla að rykkorn sjáist þar
á götunni. Skemmtigarðar margir eru í
borginni, en þó vekja íþróttavellirnir
meiri athygli, þeir eru þar bæði margir og
vel búnir.
Eins og fyrr getur er Helsingfors ungur
bær. Hún er fyrst reist um 1550, en óx
lítt að fólksfjölda fyrr en eftir að Rússar
höfðu lagt landið undir sig og gert hana
að höfuðborg. Nú eru íbúar hennar tæp
200,000.
Næst stærsti bærinn er Ábo (Turku).
Hann stendur miklu vestar í landinu en
Helsingfors. Á ein Aura, lygn og breið,
rennur gegnum miðja borgina. Og utan
við ströndina er einn fegursti hluti
finnska skerjagarðsins, en upp til lands-
ins getur að líta frjóustu héruð þess og
bezt ræktuðu. Allt er umhverfi Ábo hið
fegursta. Bærinn er æfagamall, en samt er
þar fátt fornra minja, því að þar hafa
eldsvoðar geisað oft. Merkustu fornminj-
arnar eru Ábo slott, og dómkirkja forn og
fögur frá 13. öld. Mjög eru Helsingfors og
Ábo ólíkir bæir. Helsingfors er háreist úr
graníti og öðrum steini, en í Ábo erujiús-
in lág og lítil og flest úr timbri. En á báð-
um stöðum eru götur breiðar og beinar.
Með líkum svip og Ábo eru margir bæir
og þorp, enda er timbur það byggingar-
efni, sem landið er auðugast af. Meðan
Svíar réðu ríkjum í Finnlandi var Ábo
höfuðborgin, og enn er þar háborg hins
sænska hluta þjóðarinnar.
Enginn bær í Finnlandi er þó talinn
jafnsænskur og Vasa, sem liggur norður
í Austurbotni. Flóinn yfir til Svíþjóðar
er þar ekki nema 10 mílna breiður, og
samgöngur við Svíþjóð mjög tíðar. Af
öðrum bæjum má nefna Tammerfors
(Tampere), sem stendur inni í landi all-
langt norðaustur frá Ábo. Það er mesti
iðnaðarbær landsins og í hröðum vexti.
Auk allskonar tréiðnaðar, reka menn þar