Nýjar kvöldvökur - 01.01.1940, Síða 14

8
NÝJAR KVÖLDVÖKUR
þeir væru í sambandi við Svía, og ófrið-
urinn 1808—1809 sýndi að Svíar gátu ekki
lengur veitt þeim sömu vörn og áður, en
á hinn bóginn hét Rússakeisari, Alexand-
er I., þeim öllu fögru, þeir skyldu njóta
þess sjálfstæðis, sem þeir hefðu haft og
halda löggjöf sinni og embættismönnum,
en Rússakeisari gerðist stórfursti yfir
landinu. Brátt komu þó ýmsar breytingar
í ljós, þannig var t. d. aðsetur stjórnar-
innar flutt frá Ábo til Helsingfors, til
þess m. a. að vera í meira nágrenni við
rússnesku stjórnina.
Það má þó heita svo, að meðferð Rússa
á Finnum væri sæmileg fram um 1880, og
meira að segja voru gerðar þar ýmsar
umbætur á félags- og menningarmálum.
En eftir þann tíma snýr rússneska stjórn-
in við blaðinu. Um þær mundir var þjóð-
erniskennd Finna orðin allsterk, höfðu
skáld og menntamenn þjóðarinnar bæði
sænskir og finnskir unnið mjög að því að
efla hana, einkum er finnska hreyfingin
nú mjög í framför. En þetta var vitanlega
þyrnir í augum Rússastjórnar. Landið og
þjóSin skyldi gert rússneskt, og hver, sem
lét í ljós aðra skoðun, skyldi á augabragði
kúgaður til þagnar og hlýðni. Allra verst
var ástandið frá því laust fyrir aldamótin
síðustu og fram að frelsisstríði Finna. En
þó tók steininn úr um aldamótin eða á
meðan Bobrikojf var landstjóri á Finn-
landi. Rússneska var nú skyldunámsgrein
í öllum framhaldsskólum og ítrekaðar til-
raunir voru gerðar, til að þröngva henni
inn í barnaskólana. Lögum var breytt i
rússneskt horf, hvervetna voru njósnarar
á sveimi, til þess að vaka yfir hverju orði
og atviki, og þúsundum saman voru
menn hnepptir í fangelsi eða sendir til
Síberíu fyrir það eitt að láta í ljós óá-
nægju með aðfarir stjórnarinnar, að
ógleymdum öllum þeim hrottaskap og
svívirðingum, sem rússneskir embættis-
menn höfðu í frammi við fólkið. Prent-
frelsi var afnumið, og hvervetna var
Rússum tyllt í embætti, en finnskum
mönnum þokað á brott. Sendinefndir
voru sendar til keisarans, erlendir merk-
ismenn gerðu út nefndir, sem hitta skyldu
keisarann og tala þar máli Finna, en allt
var árangurslaust. Nefndirnar fengu ann-
að hvort ekki áheyrn, eða stjórnin lét
orð þeirra, sem vind um eyrun þjóta-
Samt varð nokkurt hlé á ofsóknum Rússa
eftir að finnskur stúdent, Schauman að
nafni, skaut Bobrikoff. Þá varð þeim ljóst
að finnska þjóðin lét ekki bjóða sér alla
ósvinnu. Annars er aðdáanlegt að kynna
sér hetjubaráttu finnsku þjóðarinnar á
þessum árum og hvernig hún með ósegj-
anlegri festu og þreki lét hvergi undan
síga, og hvernig hún aldrei lét æsa sig til
ofbeldisverka. Dráp Bobrikoffs er ein-
stætt í því efni. Nokkurt hlé varð á kúg-
un Rússa fyrst eftir dauða Bobrikoffs, en
brátt sótti í sama horfið, og hélzt svo
fram á styrjaldarárin 1914—17, enda þótt
Finnar fengju stjórnarskrá 1906 og var
hún í ýmsu frjálslynd, meðal annars
hlutu þá konur kosningarrétt fyrr en í
öllum öðrum löndum.
Styrjaldarárin urðu Finnum á flesta
lund erfið, enda þótt þeir sjálfir tækju
ekki þátt í henni, því að þeir höfðu aldrei
orðið hersKyldir til varnar Rússlandi.
Þegar svo á árinu 1917, að ósigur Rússa
var ljós orðinn, og stjórn keisarans velt
úr sæti tóku Finnar sig til og lýstu yfir
sjálfstæði landsins 6. desember 1917.
Tókst þeim að fá samþykki og viðurkenn-
ingu sjálfstæðisins hjá Rússastjórn í jan-
úar 1918, en þá var Lenin kominn til
valda í Rússlandi. En þótt sjálfstæðið
væri þannig fengið að nafninu til var
mikið óunnið. Ástandið í landinu var hið-
versta, dýrtíð, atvinnuleysi og matvæla-
skortur þjáði fólkið, einkum í borgunum,
en hin nýkjörna stjórn var að mörgu
leyti ráðlítil og veik, enda hafði hún eng-