Nýjar kvöldvökur - 01.01.1940, Blaðsíða 15

FINNLAND
9
an herstyrk og aðeins litla lögreglu að
styðjast við. Það, sem mest jók nú vand-
ræðin var, að ábyrgðarlitlir æsinga-
menn náðu tökum á nokkrum hluta
verkalýðsins og meiri hluta þingflokks
jafnaðarmanna. Tóku þeir nú í öllu upp
starfsaðferðir kommúnistanna rússnesku
og hugðu á það eitt að spilla sem mest
ástandinu í landinu og hefja byltingu
jafnskjótt og færi gæfist. Kommúnista-
flokkur þessi, sem þegar efldist mjög að
fylgi neitaði að hlýðnast lögum og boð-
um stjórnarinnar, efndu þeir til skyndi-
verkfalla og efldu herflokka, og í öllu
þessu starfi voru þeir dyggilega studdir
af rússnesku setuliði, sem enn dvaldi í
landinu, enda þótt Rússastjórn hefði heit-
ið þvf að kalla það heim. Komu þar þá
þegar fram fyrstu svik kommúnista-
stjórnarinnar rússnesku. Með tilstyrk
hins rússneska setuliðs gerðu svo komm-
únistar uppreisn seint í janúar 1918, og
nutu þeir þar fullrar samúðar stjórnar-
innar í Leningrad. Finnska stjórnin flýði
frá Helsingfors, komust sumir meðlimir
hennar þegar í stað norður til Vasa, en
nokkrir fóru huldu höfði í Helsingfors
um skeið, þar á meðal stjórnarforsetinn
Svinhuvud, sem fyrir skömmu síðan var
kominn heim úr Síberíuvist. Hann flýði
ásamt tveimur öðrum ráðherrum til
Þýzkalands og komst til Vasa aftur yfir
Svíþjóð. Kommúnistar náðu þegar á sitt
vald Helsingfors og öllum suðurhluta
landsins, sem þéttbýlastur er.
Með valdaráni kommúnista hófst borg-
arastyrjöld í landinu. í upphafi styrjald-
arinnar hafði stjórnin engan her er kall-
ast gæti, en kommúnistar höfðu yfir að
ráða allt að 100.000 manns af rússnesku
setuliði og innlendum mönnum. En for-
ingi stjórnarhersins var þegar ráðinn
Gustaf Mannerheim, sem hafði getið sér
mikinn orðstír í her Rússa, hinn sami,
sem nú 72 ára að aldri, stýrir hinni fræki-
legu vörn Finna. Það má kalla að gengið
hafi kraftaverki næst, hvernig Manner-
heim tókst á skömmum tíma að koma
upp her og æfa hann, svo að fært væri
að leggja til orustu við það ofurefli, sem
á móti var, en engu að síður tók hann
brátt að vinna á og rauði herinn hlaut að
láta undan síga. Vafalítið má telja, að
nokkurn þátt í ósigrum hins rauða hers
hafi það átt, hversu þjóðin hataði Rússa,
svo að þótt nokkur hluti hennar hefði
getað aðhyllst stefnu kommúnista, þá
voru tengsl þeirra við Rússa, og vissan
um það, að landið undir þeirra stjórn
yrði aðeins rússneskt fylki, nægilegt til
þess að dauðadæma stefnu þeirra meðal
almennings, og mun víst engan undra
það eftir þá aðbúð, er Rússar höfðu sýnt
finnsku þjóðinni Finnska stjórnin leitaði
til Norðurlanda, einkum Svíþjóðar, um
hjálp, en árangurslaust. Að vísu fékk
stjórnarliðið ýmsan styrk frá Norður-
löndum og margt sjálfboðaliða barðist
þar undir merkjum Mannerheims. Loks
leitaði stjórnin til Þýzkalands um hjálp
og voru þaðan sendar um 20000 manna
henni til fulltingis. Liðsbón sú var þó far-
in án samþykkis Mannerheims, og lá
nærri að hann legði niður herstjórn, er
honum barst fregn um þessa ráðstöfun
stjórnarinnar. Skoðun hans var sú, að
stjórnin ætti að sigra af eigin ramleik,
eða falla að öðrum kosti. Um sömu mund-
ir og þýzka herliðið kom, stóð yfir höfuð-
orustan í styrjöldinni við Tammerfors,
sem lauk með fullum sigri stjórnarhers-
ins þrátt fyrir geisilegan liðsmun. Loks
var borgarastyrjöldinni lokið í maí með
sigri stjórnarinnar, hafði þá tekist að
hrekja hinar rússnesku sveitir úr landinu
og taka hina innlendu uppreisnarmenn
höndum. En eftir stóð land og þjóð flak-
andi í sárum, því að styjöldin var háð
hlífðarlaust á báða bóga. Ýmsar greinir
urðu þó enn með Finnum og Rússum og