Sjómannadagsblaðið - 06.06.1938, Blaðsíða 28

12
SJÖMANNADAGSBLAÐIÐ
Farmennskan
og fornar dyggðir.
Farmennskan og landnámið er, ef svo mætti
orða það, hvort öðru jafn gamalt hér. Land-
námsmennirnir voru margir hverjir sægarpar,
kunnu góð skil á því að sigla skipum, sem þá
voru mjög lítil, samanborið við þær stærðir,
sem nú eru algengastar til millilandasiglinga.
Það gefur auga leið, að farmennskan hefir ver-
ið all-erfið til forná, með þeim tækjum, er sög-
ur greina, er auðsætt að þá hefir mikið þurft
að byggja á eftirtökusemi, bæði hvað snertir
gang himintungla, veðurhorfur og annað, er
gat haft áhrif á ferð skipanna. Þetta er því
auðsærra, er þess er gætt, hve skipin voru lítil
og vanbúin af tækjum til athugana að því er
við nú mundum telja.
Okkur, sem hfum á hinni miklu vélaöld, er
það sannarlega holt, að rifja upp ýmislegt af
því, sem okkur er tjáð að átt hafi sér stað við-
víkjandi farmennsku fyrir hundruðum ára —
ekki til þess að innleiða allt eins og það var
þá, heldur til þess að athuga, hvað hagnýta
mætti af því, miðað við þá tíma, er við nú lif-
um á. Margur kann að hugsa sem svo, að fátt
muni það vera, sem hagnýtt mætti teljast nú,
og svo kann það að virðast. En ef að er gáð,
mun annað reynast.
Það er einkum þrennt, sem sögur greina, er
mér finnst að eigi erindi til okkar, og má segja
um eitt af því að nýi tíminn hafi þegar tileink-
að sér það, en það er lag skipanna.
Ef menn athuga lag nýjustu skipanna og bera
það saman við það lag, sem sjá má af mynd-
um og líkönum frá fyrri tímum, lag, sem segja
má að hafi að verulegu leyti haldizt á opnu
skipunum okkar fram á þennan dag, sýnir það
sig, að hin stærri og nýrri skip, sem nú eru
byggð, að ógleymdum togurunum, eru með
hverju ári sem líður að verða líkari í lögun því
sem tíðkaðist til forna. Þetta er vafalaust eng-
in tilviljun, heldur arangur af stöðugri leit
mannanna eftir því bezta, sem stundum endar
með því, að gamalt og gott reynist bezt, þó
það hafi um tíma orðið að þoka fyrir öðru
nýrra.
Þá er annað, sem ég vildi drepa á, af því
að mér finnst að það eigi erindi til okkar og
skipta miklu máli. Það er útbúnaður allur áður
látið er úr höfn. Af frásögnum um ferðir far-
seglskipunum og 1906 gera nokkrir áhugasam-
ir menn í Reykjavík, félagsskap með sér og
kaupa nýjan togara, ,,Jón forseta“. Smátt og
smátt fjölgaði þeim, þar var vistin betri og
arðmeiri og örðugra varð að fá menn á kútter-
ana og endalokin urðu, að flestir þeirra voru
seldir, sumir rifnir og má svo heita að vart
munu þeir hafa sézt hér, eftir 1920. Þeir hurfu
og með þeim partur úr þjóðfélaginu, sem nú að
mestu er horfinn; það eru handfæra-fiski-
mennirnir og yfirmenn skipanna, sem ekki höfðu
annað en segl til að fara leiðar sinnar á. Það
var sérstakur hópur manna, og munu þeir kann-
ast við það, sem enn eru á lífi og hafa verið
á skipum með þeim.
Ekki má búast við, að skrifað verði í þetta
blað frá öðrum fjórðungum landsins og eiga
þessi fáu orð við Suðurland eitt, en alhr verð-
um við að vera á sama máli um, að hvarvetna
á landinu, með sjó fram, hafi verið þeir formenn
á skútum og opnum skipum og þær skipshafnir,
sem gáfu þau fordæmi þreks og fyrirhyggju á
sjóferðum, sem kynslóð eftir kynslóð fór eftir,
þangað til að vélarnar komu í skipin. Þá þurfti
ekki lengur á þrekinu að halda við árina í barn-
ingi, eða fyrirhyggju við seglin, þegar ekki
tommaði lengur og lagt var í „ k r u s “, ef ske
kynni að landi yrði náð með þeirri aðferð.
Við skulum ekki gleyma gömlu görpunum,
heldur þakka þeim fyrir dæmi þau, sem þeir
hafa gefið okkur, og muna það að þeir, hver á
sínu sviði, hafa unnið afreksverk, í þjónustu
síns lands.
Sveinbjörn Egilson.