Sjómannadagsblaðið - 01.06.1996, Qupperneq 30

30
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
burt og það varð löng törn. Var eins
gott að maður var ungur og hraustur
þegar maður lenti í þessari raun, eða
aðeins 24 ára, enda mátti litlu muna
að margur örmagnaðist í lengri og
skemmri tíma. Þannig leið aðfara-
nótt mánudagsins þess 9. febrúar. En
sem betur fór voru flestir um borð á
góðum aldri og allt niður í 16 til 17 ára
stráka. Alls liðu 72 klukkustundir frá
því er þetta byrjaði og þar til veðrinu
slotaði svo að hægt væri að leggja af
stað heim og allan þann tíma var ég
og flestir að störfum.
Sem alkunna er áttu mörg skip í
örðugleikum í þessu veðri og þarna
fórst Júlí með allri áhöfn. Annars
voru þau skip betur stödd sem ekki
voru komin með mikinn afla, því þau
voru léttari á sjónum. Sum þeirra
gátu lensað fyrir vikið, eins og Júpít-
er, en það var okkur á Þorkeli Mána
aftur á móti ógjörningur, enda skipið
næstum fullfermt. Drjúgan hluta
þess tíma sem við stóðum í þessari
baráttu og á heimleiðinni var togar-
inn Mars skammt frá okkur og var
gott að vita af nálægð hans — sjá
ljósin frá honum — þótt ekkert hefði
verið hægt af gera ef illa hefði farið.
Gúmbátar voru þá engir komnir til
sögu og trébátar hefðu verið vita
gagnslausir.
Undir kvöld þess 9. febrúar gerði
Marteinn skipstjóri þó tilraun til að
snúa skipinu og reyna að lensa. En sú
tilraun fór þannig að skipið lagðist
alveg á hliðina og lá við að það end-
aði með ósköpum. Hefði ekki verið
svo sterk og viðbragðsfljót vél í skip-
inu — þetta var 1200 ha. Ruston-vél
— og vélstjórinn, Jón Grímsson 2.
vélstjóri, svo snöggur að bregðast
við, veit ég ekki hvernig farið hefði.
Sjórinn fossaði inn um brúarglugg-
ana og aðeins með því að setja á fulla
ferð og fullt afl tókst að rétta skipið.
Einnig var mikið happ að vélin missti
ekki niður smurolíouna við þetta,
sem mikil hætta var á. En hefði tekist
að lensa hefði mátt sigla suður á bóg-
inn í hlýrri sjó og það hefði gert allt
auðveldara viðfangs. Annars má
geta þess að Þorkell máni var alla tíð
lélegur á lensi. En ógleymanlegar
verða þær sekúndur þegar skipið lá á
hliðinni og menn spurðu sig í hljóði:

„Við bátsmaðurinn héldum þegar fram á
hvalbak að berja klaka eftir að davíðurnar
voru á bak og burt. “ (Ljósm. AM)
„Á hvorn veginn fer hann?“ Álíka
spurning leitaði líka á menn við hvert
brot sem yfir reið.
Það var loks um miðnætti 9-10.
febrúar sem tók að lægja og skána í
sjó. Um klukkan fimm un morgun-
inn sneri Matreinn skipinu undan og
kallaði alla áhöfnina upp til að berja
„Flestir af áhöfninni hœttu eftir þennan
túr.“ (Ljósm. AM)
ís. Var þetta síðasta lotan í því verki,
þar sem Þorkell stefndi nú til suð-
austurs og var brátt kominn í hlýrri
sjó.
Fréttirnar um erfiðleikana sem
Þorkell Máni lenti í bárust á undan
skipinu til Reykjavíkur. Þegar það
renndi inn á höfnina beið þar fjöldi
fólks sem fagnaði skipverjunum sem
væru þeir úr Helju heimtir. Hálfri
klukkustundu eftir að Þorkell máni
kom til hafnar kom Mars inn.“
Flestir áhafnarmenn hættu
„Svo fór að flestir af áhöfninni
hættu eftir þennan túr. Ég hélt þó
áfram, en hefði ég hætt er ég viss um
að ég hefði ekki farið á sjó aftur — og
enn þann dag í dag er mér illa við að
sjá ísingu. Svona situr þetta fast í
hugskotinu og svo tel ég að þessi nýju
skip þyldu ekki jafn mikla ísingu og
þau gömlu vegna þess hve há þau eru
í sjó og miklum búnaði á þau hlaðið.
Marteinn Jónasson lét líka af skip-
stjórn aðeins nokkrum túrum seinna:
Hann gerðist yfirverkstjóri hjá BÚR
og seinna forstjóri fyrirtækisins.
Næsta túr eftir þennan fórum við
vestur á Hala að fiska fyrir Eng-
landsmarkað. Þar var lífbátur úr
plasti settur um borð í skipið og krani
til þess að hífa hann út. Annarsfækk-
aði ferðum togara á Nýfundnalands-
miðin eftir þetta. Samt fórum við
tveir togarar saman þangað árið á
eftir og voru það sammæli manna að
ef merki væru um veður í aðsigi að
forða sér sem fyrst.
Á Þorkeli mána var ég til 1966,
eins og fram hefur komið, og undrar
mig að ég skyldi hanga þarna svona
lengi næstu árin: Fiskirí var lítið og
tekjurnar leyfðu ekki að maður tæki
sér frítúr. Þá var líka svo erfitt um
mannskap að vildi ég taka mér frítúr
fékkst ekkki nokkur prófmaður.
Stundum var eina úrræðið að fara inn
á Hrafnistu og fá einhvern gamlan
vélstjóra til að leysa sig af einn túr.
Þá vildu og flestir dugandi sjómenn
vera á síld eins og ég sagði og þeir
menn sem fengust að stórum hluta
drykkjumenn og lausingjar. Mátti
ekki leggjast að bryggju — þá voru
þeir horfnir! Var oft legið úti á ytri