Blanda - 01.01.1940, Page 61
Skraparotsprédikun.
Með athugasemd eftir Lárus Sigurbjörnsson.
Skraparotsprédikun er gamanræÖa, sem flutt var á svo-
kallaðri Herranóttu í Skálholtsskóla á 18. öld. Herranóttu
lýsa þeir Árni stiptsprófastur Helgason og Sveinn Pálsson
læknir, og hennar er getið í biskupsbréfi frá 28. sept. 1769,
en annars fer litlum sögum af henni1). Beztar heimildir
um þennan skólasið, sem merkastur er fyrir það, að til
hans má með sannindum rekja fyrstu leiklistartilraunir hér
á landi, verður að telja sjálfa Skraparotsprédikunina, sem
varðveitzt hefur i mörgum uppskriftum, svo og ýmiss konar
skólapiltakveðskap henni áhrærandi.
Af 21 uppskriít Skraparotsprédikunar, sem nú eru á
Landsbókasafninu, er engin eldri en frá 1740, aðeins tvær
'mega teljast eldri en frá 1750, eða þar um bil. A. m. k. 6
uppskriftir liafa verið gcrðar eftir það, að prédikunin var
lögð niður á Herranóttum, og varða ekki tímasetninguna.
Eitt handrit er með vissu frá 1772, og að líkindum hafa
2 handrit verið höfð um hönd af skólapiltum á árunum
x75o—60. Önnur handrit eru frá síðustu árum skólans í
Skálholti, og jafnvel fyrstu árunum á Hólavelli, því að
upplýsing Árna Helgasonar um það, að prédikunin legð-
Jst niður eftir flutning skólans, er ekki áreiðanleg. Upp-
skrift Sighvats Borgfirðings í Syrpu (Lbs. 2294, 4to) er
merkileg fyrir þá upplýsingu, að hún sé gerð „eftir mjög
gömlum hlaðaskræðum 15/9. 1861. — — Flutt i presta-
húsum að Hólum í G.h.ö.k.s.ö.c.ö.k. (Hjaltadal) árið 17..“.
Þetta er einasta umsögnin um herranæturhald i Hólaskóla,
en hún fær stoð í sögn, sem síra Friðrik Eggerz hefir
J) Safn til sögu íslands IV. og Ferðabók ÍB. 1, fol.