Eimreiðin - 01.10.1926, Blaðsíða 113

EIMREIÐIN
RITSJÁ
385
'2 árum síðar hina merku sögu sína um biskupa syðra og siðaskiftin, og
enn uirðist það auðsætt, að ritkorn Magnúsar Björnssonar um Jón biskup
^rason er samið handa Oddi, þó að P. E. ÓI. sýnist eigi hafa gefið því
Setur. Það er auðsjáanlega skrásett að tilmælum annars manns (sbr. „en
sinni get ég það ekki bréfsett; seinna megi þér það fá, ef þér girnist"
^iskupa sögur II 322), eftir dauða síra Sigurðar á Grenjaðarstöðum,
'595, en á þeim tímum naumast annara manna vonir en Odds biskups,
€r pantað hafi þvílíkt rit. Þess má og minnast, að biskupsfrúin í Skálholti var
bróðurdóttir Magnúsar. En þyngst er það á metunum, að vér vitum að Oddur
biskup hafði rit Magnúsar í Skálholti, og var það skrifað upp þar með
n°kkurum breytingum á orðfæri. Fleira var skráð af sögufróðleik undir
handarjaðri Odds biskups, eins og P. E. Ól. telur (bls. 57—8), en tvennu
hefði þar mátt við bæta, þó að hvorugt sé atkvæðamikið: munnmælunum
um Olöfu Loftsdóttur, sem prentuð eru í Æfisögu Jóns Eiríkssonar (1828),
bls. 102—4 nm. (sbr. Árb. Esp. II 10, 22—3), og frásögn um rán Tyrkja
eYstra, er skrifuð var upp í Skálholti 1628 eftir skólapiltum að austan
(prentuð f Tyrkjaráninu á íslandi).
A ofanverðum dögum Odds biskups kemur Þorlákur Skúlason til sög-
Unnar. Hann hefur ungur kynzt Arngrími, en síðan stundaði hann nám í
Kaupmannahöfn 1616—19 og sótti þá að einhverju leyti fyrirlestra hjá
Worm. Eftir að Þorlákur var kominn til íslands aftur, skrifuðust
Þeir jafnan á. En um Worm er alkunnugt, að norræn fornfræði var sú
Sfein, sem honum var hjarlfólgnust, þó að eigi væri kunnátta hans að
sama skapi staðgóð sem áhuginn, enda ærin vandkvæði að afla sér hennar.
'^estalla starfsemi Magnúsar Ólafssonar, Runólfs Jónssonar, Guðmundar
Andréssonar og annara er beinlínis eða óbeinlínis að rekja til hvatninga
^Vorms, og naumast hefur annar danskur maður verið íslenzkum ment-
ntn þarfari fyrir daga Rasks. Annað mál er það, að danskir fræðimenn
bafa stöku sinnum gert meira úr gildi Worms fyrir ísland en hóf er á,
°9 má þá minnast þess, að þegar Crymogæa kom út, var hann piltur í
sbóla. En um Þorlák er það að segja, að hann gerðist íslenzkum fræð-
Utn góður haukur í horni, eftir að hann var biskup orðinn, ekki sízt með
bvf að styrkja Björn á Skarðsá og eggja hann til að semja annála. Björn
þar víst mest að fyrirmyndum hinna gömlu annála (og Gpttskálksann-
a's), en hafði þó danskar bækur með svipuðu sniði sér til hliðsjónar.
upp úr riti hans spratt ný annálagerð á íslandi, um leið og þess háttar
Sa9naritun var að úreldast úti í heimi, og hélzt fram á 19. öld.
Eins og fyr segir var harla lítið að því gert að skrifa upp íslenzk
25