Eimreiðin - 01.01.1929, Side 76

56
BÓKMENTAIÐJA ÍSL. í VESTURHEIMI eimreiðw
fagnað sem konungi. Heiðraði þjóð vor sjálfa sig, er hún
heiðraði svo þann óskmög sinn. Sjötugsafmælis skáldsins var
einnig minst að maklegleikum beggja megin Atlantshafsins árið
1923. Kom þá út vestra 4. og 5. bindi ljóðmæla hans. Stephan
lézt hinn 9. ágúst 1927 nærri 74 ára að aldri.
Hver sá, sem Ijóð Stephans les, mætti ætla, að hann hefði
verið maður stórlærður og marg-skólagenginn. Fór því þó
svo fjarri sem mest mátti verða. Hann kom aldrei í skóla til
náms, hvorki austan hafs né vestan, naut aðeins tilsagnar í
lestri og skrift í æsku og lærði eitthvað dálítið í ensku áður
en hann fluttist vestur, dönsku hafði hann numið nokkuð af
sjálfsdáðum. En þekkingarþrá hans var mikil og bókhneigð
og fylgdi honum jafnan. Hann hlýtur að hafa verið afar víð-
lesinn, því að jöfnum höndum vitnar hann í ritninguna, norræn
fræði forn og austræn, íslenzk skáld og útlend. Ekki fara
atburðir samtíðar skáldsins heldur varhluta af athygli hans,
og er ljóst, að hann hefur gaumgæfilega fylgst með þeim.
Bókakosturinn var þó löngum af fremur skornum skamti, en
þekkingin þeim mun aðdáunarverðari. Hjá Stephani hefur
hlotið að fara saman framúrskarandi glögg eftirtekt og stál-
minni. Snemma fór hann að yrkja, en nær öll ljóð sín ort á
íslandi brendi hann. Kvæði eftir hann birtust fyrst á prenti
í blöðum og tímaritum vestra. Fyrsta ljóðabók hans, Úti á
víðavangi, kom út í Winnipeg 1894. Síðan hafa þessar á prent
komið: Á ferð og flugi, Reykjavík 1900; Andvökur I.—III.,
Reykjavík 1909—1910; Kolbeinslag, gamanríma, Winnipeg
1914; Heimleiðis, Reykjavík 1917; Vígslóði, Reykjavík 1920;
og Andvökur IV.—V., Winnipeg 1923. En eftir það orti hann
mörg ágæt kvæði, er út komu í blöðum og tímaritum. Þeim
verður vonandi safnað í eitt áður en langt líður. Ljóðsafn
Stephans mun vera hið stærsta frumsamið á íslenzka tungu,
en þó er hitt miklu meira um vert, að margt er þar ódauð-
Iegra úrvalskvæða. Ekki má heldur gleyma því, sem að minni
hyggju er allra dásamlegast í sögu Sephans, að alt þetta mikla
bókmentastarf hans var unnið í hjáverkum, í naumum tóm-
stundum og hvíldarstundum frá striti og þrautum bóndans og
landnemans. Á andvökunóttum, meðan aðrir hvíldust og sváfu,
orti skáldið ljóð sín eða ritaði niður þau, sem fæðst höfðu í önnum