Eimreiðin - 01.10.1934, Side 53

ElMREIÐIN
UM HLÁTUR
379
eins og áður hefur verið minst á, brýtur upp hugsanaþráð
mannsins, varnar því að hugurinn dvelji við það, sem óþægi-
legt er, og lífeðlisfræðilega séð vinnur á móti áhrifum þyngsl-
anna, með því að auka blóðþrvstinginn og örva blóðrásina.
Þetta er þá hið líffræðilega verkefni hlátursins — eitt af
fegurstu og furðulegustu tiltækjum náttúrunnar. Maðurinn er
félagsleg vera, og fyrir þá sök verður hann að hafa sterkar
samúðarkendir. Því að án þeirra yrði lítið um skilning ein-
staklinganna hvers á öðrum og mjög ófullkomin samvinna og
samhjálp í hinum alvarlegri örðugleikum lífsins. En um leið
°S náttúran gaf manninum viðkvæmar samúðarkendir, átti
hann það á hættu að finna ótal sinnum til sársauka og skap-
tyngsla af óteljandi mistökum náungans, mistökum, sem í
sjálfu sér voru svo lítilfjörleg, að engin ástæða var til þess
fyrir hann að rétta hjálparhönd. Hér var vandamálið — gefa
^anninum svo litlar samúðarkendir, að hann væri ófær fyrir
verulegt félagslegt líf, eða gefa honum miklar samúðarkendir,
sem þá var hætt við að eyddu Hfsafli hans í verulegum mæli,
er hann aldrei hefði frið fyrir þeim. Náttúran leysti vanda-
málið með því að finna upp hláturinn. Hún lét manninn fá
Whneigingu til þess að hlæja, er á vegi hans urðu hin minni
háttar mistök náunga hans, og mistökin urðu honum þannig
beinlínis til gagns. ÖIl þessi atvik, sem án hláturs hefðu orðið
óþægileg og valdið skapþyngslum, breyttust í örvandi, hollan
hlátur.
etta er í stuttu máli skýring McDougalls á hlátrinum.
Þarna sér hann hið líffræðilega verkefni hans og skýringuna
f t>ví, hvers vegna vér hlæjum og hvers vegna það breytist
‘ hægindi, sem í eðli sínu er óþægilegt; og hann er viss um,
að með þessu verði allar tegundir af hlátri skýrðar.
Hér skal bent á fáeinar tegundir af hlátri, sem í fyrstu
hunna að virðast lítið samrýmanlegar við þessa skýringu. Til
sá hlátur, sem vel samrýmist hugmyndum Spencers, er
áður var bent á, um að hláturinn væri afrensli fyrir taugaafl,
sem þyrfti að fá útrás. En það er svo um allar hreyfi-
hlfæringar líkamans, að þær eru oft notaðar sem afrensli
fyrir aflflæði hið innra með manninum. Þessi >nervösi« hlátur
er þess vegna ekki annað en ein tegund af iði. Mér er það