Eimreiðin - 01.01.1935, Page 128

JUTSJA
EIlinEIÐlS
nc>
lnndstcinana keinui'. Þeir ættu aíS vita l>að og inilha, aí5 velmegun er und-
irstaða menningar, lista og vísinda, en eklíi örðugleikar og ]>röngir kostir.
I>að er nú öðru nær en að Islandsvinir vindi sér að l>ví, ]>vi að af þeim
stóru 160 síðum ritsins, sem eru i þessum 3 lieftum, eru að eins 2 siður um
viðskiftalífið, aðallega útdráttur úr liagskýrslum íslands um inn- og út-
flutning til og frá I’ýzkatandi, en athugandi er að þetta er samið af ís-
lending. Að öðru lcyti er efnið ]>etta: íslenzk menning 6 greinir, islenzk
saga 4 greinir og 1 söguleg grein, sem hvorki heint eða óbeint kemur fslandi
við, um nýjar islenzkar hókmentir 1 grein eftir íslending, ferðir um firn-
indi íslands og svipað 3 greinir, islenzlc stjórnmál 1 grein, eitt íslenzkt
kvæði, 1 hrot úr islcnzkri skáldsögu, æfiminningar 3, 3 ritdómakaflar, I
fréttakaflar af fslandi og loks 1 inngangsgrein. Ekkert af ]>essu getur
komið okkur að ncinu gagni; þetta snertir að minstu leyti okkur og okkai'
]>arfir, ]>vi annaðtivort er verið að lýsa jöklaferðum eða fornri sögu eða
hókmentum, en nútíminn og hinar fjárhagslegu og viðskiftalegu þarfii'
lians og okkar, sem á lionum lifa, fá ekkert. Ef satt skal segja, er ekkert
gagn i neinum greinanna, nema ]>eim, sem eru eftir íslendinga, en í liin-
um kcnnir margra einkennilegra grasa, sem ekki standa alveg heima viö
]>að, scm alment er haldið. í inngangsgreininni segir, að rökstyðja megi
tcngsl Þýzkalands við ísland með ]>vi, að fyrstu islenzku biskuparnir
liafi lært <>g verið vigðir á Þýzkalandi; l>að er að vísu rétt, en ]>ar með
var líka hinu kirkjulega sambandi voru við Þýzkaland lokið um mjög
hmga hrið, og snerist ]>að i áttina til Frakklands og siðan Englands. Það
er og jafneinkennilegt, ]>egar segir i sömu ritgerð að Hansakaupmenn
liafi „öldum saman verið hinn viðskiftalegi dálkur landsins, en ]>ar alt
hafi verið pólitiskt á tjá og tundri“, ]>vi að alkunnugt er, að hér var ílt
eitt talið stafa af ]>eim. Jafnfráleitt er ]>að, ]>egar ]>ar segir, að siðaskiftin
liafi borist hingað heint frá Þýzkalandi og leyst hér nýja andlega krafta
úr læðingi. Enda þótt Gizur Einarsson hefði verið eittlivað við nám í
Þýzkalandi, þá bárust siðaskiftin liingað frá Danmörku, og þau leystu ekki
neitt; þau bundu þvert á móti. Það var Guðbrandur Þorláksson, sem
teysti og lagði hornsteiiiinii að evangeliskri menningu liér á landi, þeirri,
sem vér búum að enn i dag. Auðvitað voru álirif siðaskiftaniia að upþ"
runa þýzk, en ]>au voru liingað koniin á aðra hönd. Svo lendir greinin út
i óljósa draumóra um nútíðina byggða á fortíðinni, alt óskýrt og hálf-
melt og fjarri því að vcra laust við hugsanafjólur, en niðurstaðan er, að
vindinn í segliii eigi Þjóðverjar að sækja i fornbókmentir vorar, auðvitað
af því, að þeir eru sjálfir liarla snauðir i þeim efnum. Það er meira en
liæpið fyrir ]>á að álykta mjög frá okkar bókmentum til sjálfra sin, þv*
að enn er með öllu ósannað, livað mikilla keltneskra áhrifa liefur gætt
hér, en Keltar eiga ekki upp á pallborðið tijá Þjóðverjum núna. Ég lief
orðið svona margorður um þcssa grein, vegna ]>ess að hún er trú mynd
af öllu ritinu og er gagnþýzk. Þjóðverjar eru ágæt ]>jóð, sem mér bcin-
línis þykir vænt um. Þeir cru mörgum kostum búnir, svo scm þraut-
seigju, trúlyndi og festu, og þeir hafa næma tilfinningu fyrir réttu og
J