Eimreiðin - 01.04.1937, Blaðsíða 56

176
SJÁLFSTÆÐI ÍSLANDS OG SAMBANDSLÖGIN eimreiðin
menn með þjóðinni unnu nú í einum anda, er á leið ófrið-
inn, að sjálfstæðismálunum, og eins þeir, er fylgt liöfðu
Uppkastinu fyrrum. En aðstaða Dana varð einnig í milliríkja-
málum þannig, að þeir höfðu margfalda ástæðu til þess að
taka nú liðlega öllum slíkum málum gagnvart öðrum, sjálfir
eigi stórir og áttu undir höggi, livort sjálfstæði þeirra yrði
virt, enda sótlu þeir nú á um að fá liinn danska hluta Suður-
Jótlands á ný til sín lieimtan o. s. frv. Voru þeir því nú
orðnir þess fýsandi, að sambandsmálið yrði á nýjan leik upp
tekið, sem íslendingum flestum þótti þá einnig æskilegt, og
varð það úr, að þing heggja þjóða, Ríkisþing Dana og Al-
þingi íslendinga, skipuðu nefnd þingmanna 1918, til þess að
taka málið fyrir í heild og gera i því úrslita-tillögur.
I5að var nú algerlega vitað mál fyrir fram, að þýðingar-
laust væri með öllu að gera tillögur til samningsgerðar milli
íslands og Danmerkur, nema grundvöllurinn væri ótvíræð
réttar-viðurkenning til handa hinni íslénzku þjóð; ella var
líldegt, að við lægi skilnaður, og það fyr en seinna. íslend-
ingar höfðu nær ávalt í sjálfstæðisbaráttu sinni, einkum í
öndverðu undir forustu Jóns Sigurðssonar og svo síðast með
stefnu landvarnar- og skilnaðarmanna, haldið því fram, að
þeir liefðu aldrei, gegn um aldirnar, afsalað sér sjálfstæði
sinu, hinu eiginlega ríkisfullveldi, til annarar þjóðar, heldur
aðeins játast konungi á hönd og síðan (ef til vill) viðurkent
hann sem einvaldan, — en þá líka aðeins meðan svo stóð.
Um það, sem konungur ætti nú eftir að afsala aftur til þjóð-
þings af þessu valdi sínu, ættu þeir (íslendingar) við liann
einan, en ekki Dani, hina dönsku stjórn eða hið danska
ríkisþing. — Hér væri því um það eilt að ræða, sem nú yrði
ekki livikað frá, að þetta áður tilverandi ríkisfullveldi lands-
ins yrði viðurkent og á því reistir samningar og lög milfi
þjóðanna, með öðrum orðum milli þessara tveggja ríkja
(íslands og Danmerkur), óháðra og sjálfstæðra, sém vitan-
Iega eftir sem áður gælu haft stórmikið saman að sælda, el
þau kysu það, að nokkru áfram stjórnmálalegs eðlis, en þó
einkanlega hagsmunalegs og menningarlegs. Þetta varð að
vera uppistaðan við starf hinnar kjörnu nefndar, ef vel átti
að fara, — og þetta varð reyndar uppistaðan í öllum samn-