Eimreiðin - 01.04.1937, Blaðsíða 54

174
SJÁLKSTÆÐI ÍSLANDS OG SAMBANDSLÖGIN
eimreiðin
og sameinuðust þessar stefnur því í framkvæindinni að mestu
leyli, er út til þjóðarinnar lcorn, í sjálfstœðisstefnnnni einu nafni,
en hún beindist þá, eins og kunnugt er, eingöngu að lausn sam-
handsmálsins við Danmörku. — Það þarf ekki að taka það frani,
að síðar riðluðust allir flokkar í landinu, er sambandsþrætunni
var lokið, og fengu ýms heiti, en eigi kemur það við mál mitt.
Landvarnarstel'nan vildi »verja landið«, ekki að öllu fyrir
dönskum áhrifum, en allskostar fyrir dönskum umráðuin.
Sambandskröfurnar beindust að því, að ísland yrði »frjálst
sambandsland« með Danmörku. Skilnaðarstefnan bygðist á
þvi, að til þess hlyti að koma, að ísland skildist að fullu
við Danmörku, ef málið leystist ekki greitt með fullnæging
á kröfum íslendinga, enda væri slíkt þá orðið æskilegt, að
löndin slitu sambandi, sem bvorugu gat til beilla orðið. Auk
þess hlaut það að vera endamarkið, því að fullur skilnaður
þýddi það sama sem að eignast fnit vald yfir öltnm sínuin
málum. — Upp úr þessum kröfum skilnaðarmanna myndað-
ist síðan aðalkjörorð sjálfstæðisbaráttunnar, á tímabilinu 19(D
—1918: Fnllválda ríki, aðeins i persónusambandi (hreinu
konungssambandi) við Danmörku, ef samband landanna ætti
yfirleitt að haldast.
Með þessuni skoðunum og kröfum að baki og fram undan
var Þingvallafundurinn 1907 haldinn, með fulltrúum víðs-
vegar al' landinu. Og á því er enginn efi, að samþyktir þær,
er þar voru gerðar i sjálfstæðismálinu, og öll sú hreyting,
er nú var komin á málið, áttu allmikinn þátt í ráðstöfunuiu
þeim, er fram fóru þar á eftir frá »bæstu stöðum«. — Það
sumar heimsótti landið Friðrekur konungur VIII. (sonui'
Kristjáns IX.), og varð að samkomulagi við íslendinga, að
hann skipaði í nefnd, er í urðu danskir þingmenn og ís'
lenzkir, til þess að undirbúa löggjöf um sambandið milli
þjóðanna. Niðurstaða nefndarinnar og starfs hennar varð
»Uppkastið« svo kallaða, 1908, þar sem m. a. varð bert, að
ísland ætti áfram að vera »hluti Danaveldis«, eins og al-
kunnugt varð, — eins og líka bilt er kunnugt, hver endir
varð þess máls, sem sé að það var lcveðið niður við Al"
þingiskosningarnar bér á landi sama ár (1908) með mikluiu
meiri lilula atkvæða allra kjósenda. Af samninganefndar-