Eimreiðin - 01.07.1948, Blaðsíða 131

eimreiðin
NÓTT Á PALOMAR-FJALLI
291
arfjalli er Tæknistofnunin í borginni Pasadena, Kalifomíu. Bílveg-
urinn frá Pasadena til stjörnuturnsins er 130 enskar mílur á ler.gd.
Vegalengdin er ekin á þrem klukkustundum, og liggur ágætur veg-
ur síðustu 11 mílurnar í ótal bugðum upp sjö mílna háa fjallshlíð,
unz komið er upp á toppinn, sem er allvíðáttumikil öldumvnduð
háslétta. Úr fjögra mílna fjarlægð efst uppi sést silfurlitt hvolfþak
byggingarinnar bera við himin, en hvolfþakið er 137 feta hátt.
Gólf hvolfsins er 5598 fetum hærra en sjávarmál Kyrrahafsins.
Umhverfis hvolfturninn mikla og í þúsund feta f jarlægð frá hon-
um eru reistar aðrar hvolfbyggingar, fyrir 18 þumlunga og 48
þumlunga ljósmyndavélar. En í kyrrlátum eikarlundi er „munka-
klaustrið“, þar sem stjörnufræðingarnir hafa aðsetur meðan þeir
dvelja á fjallinu við stjörnuskoðun. öðru hvoru fara þeir svo til
Pasadena til þess að fullgera og bera saman útreikninga sína og
athuganir. Munkaklaustrið er látlaus, þægilegur bústaður, og þjón-
ustufólkið þar er ekki margt, aðeins einn þjónn og ein þjónustu-
stúlka. Þar eru átta svefnherbergi, lítil og þannig gerð, að ekkert
hljóð berst inn í þau, enda liggja að þeim langir gangar, og fvrir
gluggunum eru sérstaklega útbúnir lilerar, svo þéttir, að enginn
geisli frá björtu sólskininu í Kaliforníu kemst inn um þá. Stjörnu-
fræðingarnir geta því sofið fyrir sólskininu á daginn, en hann er
þeirra svefntími, því á nóttunni vaka þeir við athuganir sínar.
1 hvolfturninum situr næturvörður á háum stóli fyrir framan
8týrisborð með fjölda vísa, mælitækja og takka. Héðan framkvæm-
lr hann skipanir stjörnufræðinganna, sem tala til lians gegnum tal-
rör úr þremur miðunarstöðvum stjörnusjárinnar. Með því að
styðja á hnapp getur hann stillt þetta milljón punda þunga bákn
a hvaða stjörnu sem á himninum skín. Sextíu hreyfivélar stýra hin-
Uln ýmsu hlutum stjörnusjárinnar.
Stjörnustöðin á Wilson-fjalli, sem líka er skammt frá Pasadena
1 Kaliforníu, hefur stjörnusjá með 100 þumlunga sjóngleri í þver-
^uál. Ég hef spurt stjörnufræðinga, hver séu lielztu rannsóknar-
viðfangsefnin, sem 200 þumlunga stjörnusjáin sé líkleg til að levsa,
þeim, sem Wilson-stöðin gat ekki leyst. Þeir liafa nefnt mörg,
°g meðal annars hefur litsjárfræðingurinn dr. Paul W. Merrill
uefnt þessi: 1. Stjörnufræðileg prófun á litrófskenningunni um
járn-atómið. 2. Rannsókn á gufuhvolfi stjarna, til þess að ákveða
hreyfingar þeirra og snúningshraða. 3. Litsjárrannsóknir, eins ná-