Eimreiðin - 01.07.1957, Page 53

ÚR FREMRIBYGGÐ OG TUNGUSVEIT
205
X.
..Hollt er heima hvað“ er fornt spakmæli og hárrétt at-
hugað. Um margar aldir urðu íslendingar að notast við eigin
framleiðslu að langmestu leyti, og þótt þetta hefði nokkuð
breytzt á bernskuárum mínum, 1890—1900, var þó sparsemi
°g nýtni enn sú höfuðdyggð, sem flestir höfðu í heiðri. Ég
held, að ekkert hafi tekið meiri breytingu á fyrstu 55 árum
þessarar aldar en einmitt þetta. Mér virðist allur þorri fólks
nú eyðslusamur og óprúttinn með fé, allt frá æðstu mönnum
til verkamanna, og eru þó nokkrar undantekningar frá þessu,
sem betur fer.
Ég ætla nú að gamni mínu og ef til vill öðrum til gamans
fróðleiks þeim, er þetta lesa, að segja nokkuð frá, hvernig
lnnlend framleiðsla og efni voru notuð á heimili foreldra
minna, sem talið var efnaheimili og risnuheimili mikið. Allir
gengu í fötum úr alinnlendu efni. Þó áttu foreldrar mínir
spariföt úr útlendu efni. Nærföt voru úr íslenzkri ull, svo og
s°kkar, skór úr leðri eða sauðskinni. Nærfötin voru prjónuð,
fyrst í höndum, síðar (fljótt eftir 1890) í prjónavél, sem var
ein með þeim fyrstu, er til landsins komu. Hún mun hafa
kostað 380 krónur, eftir núverandi gildi peninga um 11—12
þúsund krónur, og þótti, sem vonlegt var, hinn mesti kjör-
o^ipur. Stúlka sú, er lærði að prjóna hjá Guðrúnu á Páfa-
stöðum, var Stefanía Ferdinandsdóttir. Hún er enn (1955)
hfandi, býr á Sauðárkróki, ekkja Sölva Jónssonar vélstjóra,
^aóðir Alberts á Akureyri og Maríusar söngmanns. — Utan-
yfirföt voru vaðmálsföt, unnin úr ull, ofin heima. Var Sig-
Urður Magnússon vefari, meðan hann var hjá foreldrum mín-
m- Voðimar voru litaðar heima, og fötin voru saumuð heima.
Voru teknar saumakonur, þegar engin var á heimilinu, er
treysti sér að sauma föt. — Stundum óf Þorgrímur á Starra-
stöðum fyrir Mælifellsheimilið eða Jón á Hömmm, en þeir
voru báðir ágætir vefarar. Vetrarhúfur voru saumaðar, en á
sumrum notuðu menn hatta eða útlendar, léttar húfur. Á
Peim árum gengu menn ekki berhöfðaðir og klæddu sig yfir-
eitt mikið og skjóllega allt árið. Sokkar, vettlingar, treflar og
úieppar — auðvitað var allt þetta prjónað heima. Milliskyrtur