Eimreiðin - 01.09.1967, Blaðsíða 36

216
EIMREIÐIN
þá nýkominn heim af Teheran-
ráðstefnunni og var í góðu skapi,
sagði sem svo: Farðu til fjand-
ans, og láttu drepa þig, ég tek
þá enga ábyrgð á þér.
Eftir að stríðið hófst sáust
þau sjaldan, Stalin og dóttir
hans. Hún varð hugfangin af
manni af gyðingaættum, Kapler
að nafni. Hann sagði henni frá
umheiminum, gaf henni erlend-
ar bækur, kom henni í skilning
um kvikmyndalist, þau skrifuð-
ust á, töluðu saman í síma, hitt-
ust í Tretjakov-safninu, — það
var allt og sumt. Stalin fékk
skýrslur um þetta. löðrungaði
dóttur sína, skammaði hana, og
sagði við hana: „Líttu bara í
spegil — hver heldurðu að kæri
sig um stelpu eins og þig?“ —
Þáu orð særðu hana djúpt. Mað-
urinn var sendur í fangelsi.
Stalin féll það verst, að hann
var Gyðingur, segir Svetlana.
Hún gifti sig skólabróður sín-
um Morosov ári síðar, hann var
líka af Gyðingaættum. Stalin
leyfði henni samt að giftast hon-
um. „Þú vilt giftast,“ sagði hann.
„Jú, jú, það er vor,“ sagði hann
svo eftir langa þögn, „farðu til
ljandans og gerðu það, sem ]rú
vilt.“ Hann vildi aldrei sjá
mann hennar.
Stalin barst ekki á, kærði sig
ekki um að safna fjársjóðum,
gerði sér naumast grein fyrir
gildi peninga, segir dóttir hans,
og vildi ekki hafa neinn íburð.
Afþreying hans var að safna um
sig kunningjum við kvöldverðar-
borðið og sitja og spjalla, oftast
við sömu mennina.
Hann spurði dóttur sína, þeg-
ar hún skildi í annað skiptið,
hvort hún þyrfti ekki peninga.
Nei, sagði hún. „Þessu lýgur
þú,“ sagði hann, „hvað þarftu
mikið?“ og svo stakk hann að
henni tvö eða þrjú þúsund rúbl-
um.
Hún segir: „Stundum hevri
ég eða les, að faðir minn hafi
talið sig eins konar guð, og þá
furða ég mig á því, að fólk, sem
þekkti hann vel, skuli geta sagt
þetta. Að vísu var hann aldrei
sérlega lýðræðislega sinnaður, en
ekki taldi hann sig guð.“ Hún
segir, að honum hafi verið illa
við mannfjölda, ekki þolað fagn-
aðarlæti fólks, eins og í Grúsíu-
förinni 1951. — Hann fór ekki
einu sinni til höfuðborgarinnar
í föðurlandi sínu þetta skipti,
sat fangi í frægð sinni, eins og
dóttir hans kemst að orði.
í eftirmála lofar hún hetjur
byltingarinnar, heilsteypta hug-
sjónamenn, en spyr síðan hvort
þeir, sem hugðust standa ofar
byltingunni og hraða henni, ná
hinu góða með aðferðum liins
illa, hraða framförum, — náðu
þeir markinu? Og allar þær mill-
jónir meiningarlausra fórna,
þúsundir snilldarmanna, sem