Eimreiðin - 01.01.1968, Blaðsíða 41

bókmenntirnar um grobbian
31
Narrenspiegel', og svo mætti
lengi telja.
Langt er um liðið, síðan von
Kavserberg flutti fyrirlestra sína,
og bókmenntafræðingar telja nú,
að kvæðið sé hvorki nýstárlegt
að fornti né stíl. Hugmyndin
um sigliugu fíflanna er ekki frá
Hrant runnin, og persónugerv-
ingar mannlegra eiginleika eru
að sögn mun eldri í bókmennt-
um álfunnar. Hins vegar rekur
Lrant spillingu samfélagsins
ekki til syndsamlegs lífernis
borgaranna, eins og höfundar
endurreisnarinnar höfðu gert og
notið drengilegs stuðnings ka-
þólsku kirkjunnar í því, held-
ur telur hann orsökina vera
•leimsku og skilningsleysi. Þar
slær Brant nýjan streng, sem
Hða átti eftir að hljóma, og
vegna þessa viðhorfs urðu áhrif
‘des Narrenschiffes’ mikil og
greinileg, og margir beittu þess-
um sömu brögðum gegn keisur-
um, jörlum og greifum og sjálf-
um páfa.
IV.
Ungur hafði Sebastian Brant
ekki verið andvígur endurbót-
um á því, sem aflaga fór að hans
dómi, hvorki stjórnarháttum
hins veraldlega valds né kirkju-
í'kipun kaþólsku kirkjunnar.
Alla tíð taldi hann sig formæl-
anda fornmenntastefnunnar, og
í anda þeirrar stefnu barðist
Tryggvi Gislason.
hann, þegar ‘das Narrenschiff’
kom út, því að kvæðið átti að
vísa veginn til betra lífs í ljósi
mannúðar og skilnings þeirrar
stefnu. En með árunum gerðist
Brant íhaldssamari. Hann sá
hugsjón sína fölna í skugga
kenninga siðbótarmanna, og
hann gerðist andvígur þeim —•
en fékk ekki aftur snúið. Gagn-
rýni hans á valdhöfunum hafði
skotið frjóöngum, og kvæðið
hefur átt sinn þátt í því að brjóta
viðjarnar af brautryðjendum sið-
bótarinnar, er þeir fundu, að
skopstælingum ‘des Narrenschif-
fes’ mátti beita gegn spillingu
kirkjunnar, enda telja bók-
menntafræðingar, að áhrifa frá
kvæði Brants gæti í verkum sið-
bótarmanna, jafnvel í sálmum
Martins Luthers.
Áhrif ‘des Narrenschiffes’ bár-