Eimreiðin - 01.01.1968, Blaðsíða 39

Bókmenntirnar um Grobbían
eftir
Tryggva Gíslason
mag. art.
I.
Mikill hluti íslenzkra bók-
mennta 17du og 18du aldar er
skilgetin afkvæmi evrópskrar
menningar, og eins og oft endra-
nær er upptakanna að leita suð-
ur í Þýzkalandi. Straumþunginn
er tíðum ekki ýkja mikill, og
áhrifin eru stundum ógreinileg.
Ávallt færist eitthvað í kaf. Litir
fyrirmyndarinnar dofna og mást,
formið velkist, og myndin brotn-
ar, en uppi á íslandi er farið
ofan í með innlendu litarefni,
gamlar skorður eru látnar styðja
að, og til verður nýtt verk, ís-
lenzk mynd á erlendum grunni.
Til gamans verður hér brugð-
ið upp mynd, sem telja má, að
borizt hafi til íslands sunnan af
Þýzkalandi einhvern tíma á
17du öld. Mynd þessari bregð-
ur víða fyrir, og þótt form henn-
ar sé velkt orðið og sumir lit-
irnir hafi máðst út með öllu,
eru aðrir skírari og bera erlend-
an blæ, stríðan og torkennileg-
an í íslenzkri mynd. Hann sker
sig úr og vekur til umhugsunar.
II.
Þegar áhrifum ítölsku endur-
reisnarstefnunnar á bókmenntir
Evrópu tekur að hnigna og fág-
un og glæst venjufesta yfirstétt-
arinnar lætur undan síga fyrir
siðum nýrra, drottnandi stétta,
rís upp í Þýzkalandi bókmennta-
stefna, sem varpar fyrir borð
siðastrangleik endurreisnarinnar
og brýtur sér nýjar leiðir. Höf-
undar þessarar nýju stefnu leita
til gömlu meistaranna um
margt, og heilög ritning er enn
sú uppspretta, sem ausið er af,
því að í verkum hinnar nýju
stefnu hljóma orðskviðir Saló-
mons auk spakmæla synduin
spilltrar alþýðu. Málið verður
skrúðminna og frásagnir ein-
faldari og íburðarminni og bera
blæ munnlegrar geymdar, enda
leita höfundar oft fyrirmynda
í alþýðusögum og búa þeim ný
klæði. Þjóðsögur og bókmennta-
verk þessarar stefnu haldast því
iðulega í hendur, og stundum
er erfitt að greina á milli þess,
sem frá Jrjóðsögum er runnið,