Ægir - 01.10.1983, Blaðsíða 18

1980
9. mynd. Daglegt staðalfrávik hita á 3‘h m dýpi maí-október 1980 og
hámarksveðurhœð á sama tíma.
bein áhrif til blöndunar. Lækkun hitans byggist þá á
hægfara hitaleiðni upp gegnum ísinn, eins og fram
kemur á 4. mynd. Þar sést, að á 4 mánaða tímabilinu
janúar-maí 1981 hafði hitinn lækkað um aðeins 1.5°.
Með hliðsjón af því samræmi, sem fram kom milli
hitabreytinga og veðurhæðar, var reynt að meta,
hversu varmaeinangrandi skilin eru milli ferska og
salta lagsins í vatninu. í því skyni var gerður saman-
burður á mældri varmaaukningu í salta laginu milli
tveggja athugana, byggt á hitamælingum, og áætlaðri
varmaaukningu út frá veðurfarslegum upplýsingum
og ljósmælingum. Veðurstofan lét vinsamlegast í té
niðurstöður af mælingum á sólargeislun, sem gerðar
voru á Akureyri. Gert var ráð fyrir að þær tölur mætti
einnig nota án verulegrar skekkju um Ólafsfjörð. Þá
var gengið út frá því, að sýnilegt ljós nemi um það bil
42% af heildargeisluninni og tap vegna endurkasts
(albedo) um 7%. Út frá beinum ljósmælingum í vatn-
inu ásamt mælingum með sjónskífu, var reiknaður sá
hluti heildargeislunarinnar, sem náði niður á 2Vi m
dýpi, og þannig var fundið varmastreymið niður í
salta lagið á mismunandi tímabilum. Niðurstaðan er
sýnd í töflu 1 (4. dálki). í 5. dálki töflunnar er svo sýnt
mælt nettó varmastreymi, og það loks borið saman
við hið áætlaða varmastreymi (6. og 7. dálkur). Á það
skal lögð áhersla, að þessir útreikningar eru ýmsum
óvissuþáttum háðir og ber því að líta á niðurstöð-
urnar sem grófa nálgun. Það kemur þó skýrt fram, að
á styttri tímabilunum ber hinum mældu og áætluðu
gildum oftast allvel saman, sem bendir til þess, að
skilin milli ferska og salta vatnsins geti verið góður
einangrari. En einnig sést, að því fer fjarri, að skilin
komi ætíð í veg fyrir varmatap úr salta laginu. Þannig
varðveittist aðeins um helmingur varmans á hinu til-
tölulega langa tímabili milli 15. júní og 19. ágúst 1980,
og á tímabilinu 20. júlí til 20. ágúst 1982 varð nettó
varmatap, öfugt við það, sem reyndist í öðrum tilvik-
um.
Þessi frávik teljum við, að megi að verulegu leyti
skýra út frá veðurfræðilegum gögnum. Ef borinn er
saman vindhraði (bæði meðal- og hámarkshraði)
mánuðina júní-ágúst á árunum 1980, 1981 og 1982
(tafla 2), kemur í ljós, að alla þrjá mánuðina var lítil
veðurhæð mun algengari árið 1980 en hin tvö árin, og
er það í samræmi við tiltölulega hátt hitastig í salta lag-
inu sumarið 1980. Á hinn bóginn var vindhraðinn í júlí
og ágúst 1982 mun meiri en hin tvö árin. Samkvæmt upp-
lýsingum Veðurstofu varð mjög hvasst á Siglunesi
18.-19. ágúst 1982 og komst þá veðurhæðin um tíma
upp í 10-11 vindstig (allt að 55 hnútum). Heimamenn
á Ólafsfirði kannast ekki við svo mikla veðurhæð á
umræddum tíma, en telja þó, að dagana 15.-18. ágúst
hafi verið norðlægar áttir með hvassviðri (allt að 8
vindstigum), og er þar sennilega að finna skýringuna
á varmatapinu, sem fram kom við mælingarnar.
Við höfum reiknað breytingar á súrefnismagni i
salta laginu fyrir mismunandi tímabil á sama hátt og
varmastreymið (tafla 3). Fram kemur, að súrefnis-
framleiðslan á vorin og sumrin er að meðaltali 0.4-0.7
Taflal
Nettó varmastreymi niður í salta lag Ólafsfjarðarvatns.
Samanburður á mœldum og útreiknuðum gildum á mismunandi tímabilum.
Meðal heildar- Útreiknað
geislun á % af varmastreymi Mælt varmastreymi
dag(-7%) heildar- á tímabilinu sem % af
Tímabil (kal/cm2) geislun á 2lh m (kal/cm2) Kal/cm2 útreiknuðu
21/5-14/6 80 458 12,3 1408 1310 93
15/6-19/8 80 372 15,1 3654 2004 55
26/5-24/6 81 389 10,1 1165 1200 103
22/6-20/7 82 407 15,8 1800 1660 92
21/7-20/8 82 311 15,4 1487 -110 -7
522-ÆGIR