Ægir - 01.12.1986, Qupperneq 18

að útgerðin er í fyrsta sinn í 16 ár
rekin með hagnaði, þá kallar það
eðlilega á umræðu og viðbrögð.
En það er að fleiru að hyggja.
Mikill uppgangur hefur verið í
rækjuveiði og -vinnslu. Almennt
séð hefur afkoma þessarar greinar
verið góð. Þó líkur séu á hætti á
staðbundnum svæðum. Sums
staðar hefur þessi atvinnugrein
orðið helsti vaxtarbroddur
atvinnulífsins og átt þannig þýð-
ingarmikinn hlut í eflingu
byggðar. Rækjuveiðar hafa
einnig verið mikilvæg viðbót við
afla botnfiskveiðiskipa, ekki síst
þeirra sem verið hafa á sóknar-
marki. Hækkandi markaðsverð á
rækju hefur aukið tekjur verk-
smiðjanna, án þess þó að allt sé
þar sem sýnist. Miklar greiðslur í
verðjöfnunarsjóð gera það að
verkum að tekjuaukningin sam-
fara hækkun á markaðsverði
hefur ekki skilað sér að öllu leyti
til framleiðenda. Með skírskotun
til reynslu fyrri ára tel ég einsýnt
að þegar í stað verði tekinn
ákvörðun um framtíð þessa sjóðs.
Það er alveg Ijóst að Verðjöfnun-
arsjóðurinn hefur ekki í langan
tíma haft umtalsverðu verki að
gegna sem sveiflujafnari fyrir
hagkerfi okkar, eins og til var ætl-
ast í upphafi. Hann hefur hins
vegar oftar en ekki orðið pólitískt
bitbein og þýðingarmikill þáttur í
alls konar vafasömum tilfærslum.
Miklu eðlilegra væri að mínum
dómi sú leið að heimila fyrirtækj-
unum sjálfum að stofna sína eigin
verðjöfnunarsjóði, sem þau síðan
gætu gengið í þegar verr áraði.
Þessi hugmynd er ekki ný, en
verðskuldar meiri umræðu, ekki
síst nú eftir að gert hefur verið
átaktil þessaðeinfaldasjóðakerfi
sjávarútvegsins.
Um ástand og horfur í mál-
efnum síldveiða og vinnslu
hyggst ég ekki fjölyrða. Við
fögnum því allir að mikilvægir
samningar náðust við Sovét-
menn, sem tryggja síldarsöltun á
þessari vertíð. Þeir sem gleggst
þekkja til álíta að aldrei hafi horft
svo illa með samninga og nú í
haust. Ekki síst vegna dæmalauss
framferðis samkeppnisþjóða
okkar sem í skjóli niðurgreiðslna
hafa getað undirboðið okkur. Nú
eru þessi mál hins vegar í höfn og
síldarvinnsla í fullum gangi.
Miklar sveiflur eru að jafnaði á
markaðsverði loðnuafurða. Lýsi
hefur fallið um nær helming frá
því í fyrra í dollurum talið. Þá
hefur það ekki létt róðurinn að
Bandaríkjadalur hefur staðið illa.
Þetta hefur auðvitað haft áhrif á
hag verksmiðja og verðlagningu
hráefnis, afkomu loðnubáta og
sjómanna. Þrátt fyrir að sjómenn
og útgerðarmenn kvarti yfir hrá-
efnisverðinu er það deginum Ijós-
ara að endar munu ekki ná saman
hjá loðnuverksmiðjunum. Spurn-
ingin sem verksmiðjueigendur
stóðu í rauninni frammi fyrir í
haust var þessi: er það betra fyrir
afkomu verksmiðjanna að bræða
eða bræða ekki? Það var mat
flestra að með því að bræða
mætti hafa eitthvað upp í fastan
kostnað og því væri það skárri
kostur að fara af stað með vinnsl-
una en að sitja aðgerðarlausir
með hendur í skauti.
Menn verða að vera þess
minnugir að umtalsverður hluti af
útgjöldum fyrirtækja ekki síst
loðnuverksmiðja er fastur kostn-
aður, sem greiða þarf hvort sem
vinnsla er í gangi eður ei. Lang-
vinnt tap sjávarútvegsfyrirtækja
hefur gert þátt hins fasta kostn-
aðar stærri og á sinn þátt í að
alltof víða hafa menn djöful að
draga í þessu tilliti.
Ágætu fiskiþingsful Itrúar, þessi
orð sem ég hefi hér flutt eru eins
konar aðfararorð þeirra tillagna
sem samþykktar hafa verið í fiski-
deildunum um afkomumál. Eins
og augljóst er hef ég stiklað á
stóru og komið víða við. Hér er
um svo mikið og margslungið
mál að ræða, að engin leið er að
gera því tæmandi skil. Ég hefði
viljandi líka sleppt því að nefna
sum atriði, svo sem skreiðarmál-
in, enda aðrir mér miklu hæfari
að ræða þau. Málefni skreiðar-
vinnslunnar eru líka slíkur stór-
kapítuli, að það er vandséð að
gagn yrði að, nema með ítarlegum
umræðum þar sem byggt yrði á
nýjustu tiltækum upplýsingum.
Þær upplýsingar hef ég ekki á
reiðum höndum.
Almennt má þó segja að betur
horfi nú í mörgum þýðingarmikl-
um þáttum sjávarútvegs en áður.
í því sambandi ber útgerðin auð-
vitað hæst. Jákvæðar fréttir berast
líka af saltfiskverkun, rækjuveið-
um og -vinnslu. Blikur eru á lofti
í sambandi við loðnuveiðar og
-vinnslu og alvarleg markaðs-
þróun á mjöli og lýsi gefur ekki
tilefnitil bjartsýni. Þáerástæðatil
þess að hafa áhyggjur af þröngri
stöðu frystingar.
Að þessu leytinu má segja að
sjávarútvegurinn sé í líku fari og
maðurinn sem ég gat um í upp-
hafi máls míns. Með annan fótinn
í frosti en hinn í sjóðandi vatni.
Ytri aðstæður eru á margan hátt
hagstæðar og hafa valdið miklu
um bættan hag ýmissa þátta, en
því fer þó fjarri að atvinnugreinin
horfi fram á tómt bjartviðri í rekstr-
arlegum efnum.
718 - ÆGIR