Tímarit lögfræðinga - 01.09.1951, Síða 4

174
Tímarit lögfræBinga
Islandi, en latínuletri hefur hann sennilega verið skráður
veturinn 1117—1118, þó að Ari fróði nefni hann ekki
sérstaklega í sögn sinni um skráningu laganna.1 2) Segir
hann þá hafa verið skráðan Vígslóða og margt annað í
lögum. En skráning Baugatals þá sýnir það, að ákvæði
Baugatals, þar á meðal um gjaldeyri og greiðsluhátt, hafa
verið talin gildandi lög, enda er svo að nafni til, þangað
til ákvæði Járnsíðu koma í gildi.
Aður en reynt er að gera grein fyrir niðgjöldum, virðist
hæfa að lýsa nokkuð aðalatriðum ins forna verðreiknings,
sem mörgum mun nú ekki ljós og sumum lítt eða ekki
kunnur. En nokkur þekking á þeim atriðum er nauðsynleg
til skilnings á því, sem síðar verður rakið.
Alin vaömála, var lægsti verðmælir í fornöld hér á landi.
6 álnir gerðu eyri vaðmála, 48 álnir mörk vaðmála, og 120
álnir gerðu eitt hundraö vaömála. Ein mörk vaðmála var
þá 8 aurar, en í hundraði voru 20 aurar eða 2,5 mörlc
vaðmála. Jarðir voru, sem kunnugt er, metnar til hundraða.
Aðrir gjaldaurar, sem almennt voru nefndir lögaurar (þ.
e. löglegir gjaldaurar manna á milli), voru metnir til
verðmæla þessara. Gallalaus kýr, snemmbær, 3—8 vetra,
sýnist almennt hafa verið talin eitt hundrað, sem og ráða
má af því, að ársleiga eftir kú var 12 álnir, Jónsbók Kaupa-
bálkur 15. og 16. kap., en lögleiga var að fornu 10%.”)
Kýrverð skiptir hér mestu máli, með því að manngjöld
verða hér á eftir einkum miðuð við það. Að vonum hefur
kýrverð til forna þó sjálfsagt verið nokkuð breytilegt.
Eftirspurn hefur verið mismunandi eftir árferði og lands-
hlutum ef til vill o. s. frv. 1 Árnessþingi er kýr t. d. talin
90 álna virði um 1200,3) en um gæði eru engin skilyrði
nefnd þar önnur, en að kýr sé „kálfbær". Hér á eftir
verður fullgild kýr talin jafngilda 120 álnum eða einu
hundraði á landsvísu. Ef kýr er talin minna virði, t. d.
90 eða 100 álnir, þá getur hver sem vill breytt kýrvcrða-
1) Isl.búk 10. kap.
2) Grágás I b 140. II. 213.
•") Grágás I b 247.