Tímarit lögfræðinga - 01.09.1951, Page 19

NitSgjöld — Manngjöld
189
Og þau 'hafa verið, er lög voru fyrst sett hér á landi, en um
kann að hafa þokazt eitthvað síðar. Vér vitum ekki, við
hversu gott silfur hefur verið miðað í Noregi1) og Dan-
mörku, en kýrvirðatalan 1 Gulaþingslögum segir nokkuð
til um verðmætin, sem gjalda skyldi.
1 Sturlungu segir frá manngjöldum eftir 25 menn, sem
dr. V. G. hefur einnig rakið og flokkað, eins og mann-
gjaldasagnir Islendingasagna.2) Auðvitað er ekki fyrir
það girt, að sagnir Sturlungu geymi ýkjur og missagnir
um einstök atriði, en yfirleitt ættu þær að vera áreiðan-
legri en sagnir Islendingasagna. Flestir þeirra manna, sem
Sturlunga greinir manngjöld eftir, eru að mannvirðingum
og hugsuðu manngildi fyrir ofan meðallag, og sumir mjög
langt. Um víg óbreyttra alþýðumanna svonefndra verður
sjaldan mikið sögulegt, nema helzt, ef þeir eru í fylgd með
eoa ávarðir höfðingjum, og er því ekki að búast við því,
að margar sagnir séu um manngjöld eftir þá. Manngjöld
þau, er í Sturlungu greinir, eru ekki ákveðin með dómi,
heldur eru þau mál lögð í gerð og þar útkljáð. Þá gátu
menn mjög ákveðið manngjöld eftir virðingum og hugsuðu
manngildi ii)s vegna, enda sýnast gerðarmenn Sturlungu
allt af gera það. Einn maður (Bjarni Árnason) er bættur
20 hundruðum,a) sem auðvitað verður að skilja 20 hundruð-
om álna, eins og annars, þar sem ekki segir annað eða
það sést af sambandinu. Verða þau manngjöld 20 kýrvirði
og nokkuð undir venjulegum manngjöldum. Nokkrir eru
bættir 30 hundrubum (Hneitir í Ávílc t. d.),4) eða 6 kú-
gildum fyrir ofan meðallag. Það, að góður bóndi, eins og
Hneitir, sem var veginn með hálfníoingslegum hætti, var
bættur 30 hundruðum, bendir eindregið í þá átt, að venju-
leg manngjöid á fyrra hluta 12. aldar hafi verið nokkru
^Eegri en 30 hundruð. Aðrir eru bættir UO ImndruSum (t. d.
5) Með því að kýrverð er talið 2.5 aurar, þá sýnist vera miðað við
"brennt" silfur, betra silfur en „bleika" silfrið.
-) Germ. Abh. bls. 532—535.
:i) Sturl. (Rvik 1948) I. 314.
•J) Sturl. I. 21.
13