Tímarit lögfræðinga - 01.09.1951, Blaðsíða 36

206
Tímarit lögfræSinga
þ. e. sá, er veitti inum vegna það högg eða sár, sem að
lokum varð honum að bana. 1 Baugatali er gei*t ráð fyrir
því, að ættingjar veganda eins greiði niðgjöld. Ef fleiri
en einn höfðu tekið þátt í vígi, mátti sakaraðili kjósa ein-
hvern þeirra, sem sekur var orðinn um víg tiltekins manns,
veganda, og ættingjar hans skyldu síðan greiða niðgjöld.1)
Þegar manngjöld voru ákveðin með sátt eða gerðardómi,
var það oft, að aðrir, sem verið höfðu að vígi eða í fylgd
með foringja aðfarar, skyldu gjalda erfingjum ins vegna
tilteknar fjárhæðir fyrir hlutdeild sína, með því að eðlilegt
hefur þótt, að hlutdeildarmenn skyldu sæta nokkrum viður-
lögum fyrir athafnir sínar, enda þótt þau yrðu ekki svo
há sem gjald veganda eða foringja aðfarar.
Ákvæði Jónsbókar um viðurlög fyrir hlutdeild í brotum
eru að vísu fremur ófullkomin, en um hlutdeild í vígum
var það þó almenn regla samkvæmt Mannhelgi 20. kap.,
að hlutdeildarmenn í mannvígum skyldu svara erfingjum
og konungsvaldinu bótum og þegngildi eftir álitum sýslu-
manns og dómenda, en landsvist þeirra skyldi vera undir
náð konungs komin. Hlutdeildarmenn voru almennt ekki
taldir eins sakbitnir og vegandi eða foringi aðfarar. 1
framkvæmd var auðvitað eftir þessum ákvæðum Jónsbókar
farið. Höfðingi aðfarar var auðvitað talinn eigi síður sekur
en vegandi sjálfur, eins og sjá má í Krossreiðardómi, þar
sem sekt Þorvarðs Eiríkssonar, foringja aðfarar að Magn-
úsi á Krossi Jónssyni, er metin.2) Og þó að höfðingi farar,
þar sem víg er vegið, hafi ekki sannanlega farið með þann
hug til fundar, þá er hann metinn sekur öðrum framar, ef
hann hefur hvatt til árásar. Teiti Þorleifssyni er t. d.
dæmt að gjalda fyrir víg Árna Bessasonar á Sveinsstaða-
fundi 30 hundruð „fyrir ráð og atvist“ og konungi tvöfalt
þegngildi.3) Atvistarmönnum er annars venjulega dæmt
að greiða erfingjum ins vegna lægri bætur en banamanni,
1) Grágás I a 178, II. 348.
2) Isl. íbrs. V. bls. 641.
3) lsl. fbr. IX. bls. 398.