Tímarit lögfræðinga - 01.09.1951, Side 7

Niögjöld — Mannyjöld
177
mála, hafði greitt þá fjárhæð, er lög mæltu. Ef ágrein-
ingur varð nm skírleik silfursins, þá hefur það verið háð
skoðun og mati lögsjáenda og lögmetenda, eins og hver
annar gjaldeyrir. Ef goldið var í betra silfri, þá hefur það
verið metið til tiltekins þunga af lögsilfri inu forna. Ef
t. d. goldið hefur verið í brenndu silfri, meðan eyrir þess
jafngilti 8 aurum vaðmála, þá hefur þurft hálfa mörk
þessa silfurs á móts við eina mörk lögsilfurs ins forna.
Lögsilfrið forna var annars líka kallað bleikt silfur,
sjálfsagt vegna messingarlitarins á því. Messingin mátti
sem sé vera allt að 50% af innihaldi hvers silfurstykkis.
b. Brennda silfriS hefur verið miklu hreinna eða betra
silfur en lögsilfrið forna. Verðgildi þess móts við lögaura
var fram undir 1200 þannig, að eyrir þess jafngilti mörk
lögaura,1) eða 8 aurum vaðmála. Verðhlutfall eyris brennds
silfurs og eyris vaðmála hefur því verið 1:8. Síðan breytist
hlutfallið þannig, að mörk vegin brennds silfurs skyldi
jafngilda einu hundraði þriggja álna aura, eða 3 hundruð-
um álna, sem gera 60 aura.2) 8 aurar (mörk) brennds
silfurs jafngiltu þá 60 aurum vaðmála. Hlutfallið varð
þá 8:60 eða 4:7,5. Silfrið hefur eftir því fallið ofurlítið í
verði móts við lögaura, eða um 6,25%. Silfrið fellur enn
meira í verði móts við lögaura. Samkvæmt Jónsbók Kaupa-
bálki 5. kap. jafngilti eyrir silfurs 6 aurum vaðmála. Hlut-
fallið verður þá 1:6. Um 1500 gengu 3 silfuraurar í mann-
gjöld móti 20 lögaurum (3:20 eða 1:6%).3) Verðfall silf-
ursins:
Ef kýr var t. d. keypt fyrir silfur, þá hefur þurft:
Af bleika silfrinu (1:4) 5 aura, eða líklega um 150 gr.
Af brennda silfrinu (1:8) 2,5 aura, eða um 75 gi\, er að
þunga hafa svarað til 10 silfurkróna.
Af brennda silfrinu (1:7,5) 2,67 aura, eða nál. 78,10 gr.,
er að þunga svara til nálægt 10,30 silfurkróna.
Af brenndu silfri um 1280 (1:6) 3,33 aura, eða nálægt
100 gr., er að þunga svara til nálægt 12,87 silfurkr.
1) Grágás I b 141, II. 214.
2) Grágás I b 193, 246—247.
3) lsl. fbrs. VII. 362.