Tímarit lögfræðinga - 01.12.1952, Síða 7

Upptaka ólöglegs ávinnings.
191
útbreiðslu búfjársjúkdóma. Þar er því ekki um upptöku
að ræða.
5. Munir e8a ávinningur, sem aflað hefur veri'ð með broti
(res scelere quaesitae). Hér er átt við muni eða fé, sem
aðili hefur komizt yfir með broti, svo sem stolna muni,
mútufé, ágóða, sem aflað er með svikum, broti á verðlags-
löggjöf o. s. frv., án þess að eignir þessar hafi beinlínis
orðið til eða verið framleiddar með hinu refsiverða atferli,
sbr. 2. tölulið hér að framan. Almennt ákvæði um ávinn-
ingsupptöku er í 3. tölul. 1. mgr. 69. gr., og verður rætt um
það í II, hér á eftir. I öðrum lögum eru fá ákvæði um upp-
■töku ávinnings, sbr. sem dæmi 12. gr. laga nr. 45/1946.
Ef skilyrði til að gera hlut upptækan hafa verið fyrir
hendi, en hluturinn hefur farið forgörðum, áður en dómur
gengur, kemur til álita, hvort heimilt sé að gera upptæka
fjárhæð, sem svarar til verðmætis hlutarins, það er jafn-
virði (æquivalent) hans. Á þetta ekki skylt við ávinnings-
upptöku, þar sem jafnvirði hlutarins þarf ekki að svara
til ávinnings sökunauts af broti. Að því er varðar upptöku
samkvæmt 1. og 2. tölul. 1. mgr. 69. gr., þá leiða hvorki orð
laganna né l^garök til þess, að jafnvirði sé gert upptækt.
Sama mun að jafnaði gilda um upptöku samkvæmt sér-
lögum, þar á meðal um upptöku hluta, sem orðið hafa and-
lag brots. Frá því kunna þó að vera undantekningar, og
verður það að athugast hverju sinni, er upptöku skal dæma
eftir sérákvæðum. Um jafnvirðisupptöku, að því er varðar
3. tölul. 1. mgi'. 69. gr., verður síðar rætt.
Það er sameiginlegt öllum upptökuákvæðum, að eigandi
er sviptur eignarrétti með opinberri valdbeitingu án bóta.
Skýrgreining, sem reist væri á þessum einkennum einum,
mundi þó ekki nægja til að greina upptöku frá öðrum teg-
undum opinberrar eignarsviptingar án bóta, svo sem skatt-
heimtu. Þá þarfnast það einnig athugunar, hvaða skilyrði
verði að vera fyrir hendi til þess, að upptökuákvæði brjóti
ekki í bága við fyrirmæli 67. gr. stjómarskrárinnar um
eignarnám. Þegar athuguð eru þau atvik, sem upptöku eru
látin valda, þá kemur greinilega í ljós, að þau standa í