Tímarit lögfræðinga - 01.03.1973, Page 26

síðari af þeim sem ég nefndi, er að finna í Norsk Retstidende 1925, bls.
588 og bls. 920 og frá 1940 bls. 487.
Mér er ókunnugt um yngri norska dóma, er tekið hafa afstöðu til
gildis 97. gr. norsku stjórnarskrárinnar að því er skattaréttinn varð-
ar. Það mun einnig hafa verið viðtekin regla í Noregi um langt skeið
að haga svo setningu skattalagabreytinga, að þær hefðu ekki eða í
sem minnstum mæli afturvirk áhrif, að svo miklu leyti sem þær hafa
verið íþyngjandi fyrir skattþegna. Þannig voru t. d. sett lög þ. 27.
apríl 1962, sem takmörkuðu heimild til afskrifta af nýjum skipum.
1 gildistökuákvæðum þessara laga var svo fyrir mælt, að engin breyt-
ing yrði á afskriftareglum að því er varðaði skip, sem keypt voru eða
samið um kaup á fyrir 1. janúar 1962. Þessi þróun er e. t. v. dálítið
andstæð því, sem ætla hefði mátt miðað við þá dómvenju, sem til var
orðin um afturvirkni skattalaga. En það á sína skýringu. 1 bók sinni
„Innföring i Skatteretten“ bendir Káre Kvisli á, að beinir skattar í
Noregi séu nú orðnir miklum mun hærri en áður var. Á árunum 1920
—30 var skattbyrði gjaldanda naumast meiri en svo, að greitt var í
hæsta lagi 25—30% af tekjum.
Á árinu 1962, þegar bókin er skrifuð, er þetta hlutfall hins vegar
komið upp í 60—70% hjá stórum hópi gjaldenda. Hann telur því, að
það sé stórum alvarlegra mál nú en áður var fyrir skattþegn að þurfa
að taka á sig án eðlilegs fyrirvara auknar byrðar vegna íþyngjandi
skattalagabreytinga, og þetta sjónarmið hefur norski löggjafinn ber-
sýnilega virt. Þessi höfundur dregur jafnvel í efa, að afstaða norskra
dómstóla nú mundi verða hin sama og áður, ef lögð væru fyrir þá mál
af svipuðum toga spunnin og tilvik þau, sem fjallað var um í dómum
þeim, er ég áður vitnaði til.
Það er forvitnilegt að reyna að gera sér grein fyrir, hver yrði afstaða
íslenzkra dómstóla, ef stefnt væri fyrir þá ágreiningsefnum af þessu
tagi. Til þess að átta sig á spurningunni má taka dæmi, sem getur
orðið raunverulegt hvenær sem er.
Með 4. gr. 1. nr. 30, 14. apríl 1971 um breytingu á 1. nr. 90/1965 um
tekju- og eignarskatt, var á ýmsan hátt breytt fyrri reglum um skatt-
skyldan söluhagnað af eignum, þ. á m. fasteignum. Áður hafði sú regla
gilt, að ágóði af sölu var skattfrjáls, ef seljandi hafði átt eignina í 5
ár eða lengur, enda var þá jafnframt gert ráð fyrir, að salan félli ekki
undir atvinnurekstur skattgreiðanda né hægt væri að sýna fram á, að
eignarinnar hefði beinlínis verið aflað í því skyni að selja hana aftur
með ágóða. f hinum nýju lögum er svo ákveðið, að vísu aðeins að því
er varðar atvinnuhúsnæði, að skattþegn skuli því aðeins fá söluágóða
20