Tímarit lögfræðinga - 01.03.1973, Síða 29

heimilt samkvæmt 40. gr. stjórnarskrárinnar og staðfest af dóm-
stólum, að láta breytingu á skattalögum, sem staðfest hafa verið í
lok skattárs eða á álagningarári, áður en skattskrá er lögð fram,
gilda um tekjur undanfarins skattárs."
Þessu til viðbótar vildi ég segja, að dómur um ógildi skattalaga gæti
í sumum tilvikum haft svo víðtækar verkanir, að hann setti fjármála-
kerfi þjóðfélagsins að einhverju leyti úr skorðum. Þegar kemur til
mats á slíkum sjónarmiðum annars vegar og hins vegar hagsmunum
einstakra skattþegna, sem byggja rétt sinn e. t. v. á óljósum og jafn-
vel óskráðum grundvallarreglum stjórnskipunarlaga, er næstum óhjá-
kvæmilegt, að niðurstaðan verði skattþegn í óhag. Þetta viðhorf kem-
ur raunar glöggt fram í dómum Hæstaréttar í stóreignaskattsmálunum
svonefndu, en þar virðist rétturinn að vísu vera að veita löggjafanum
áminningu og segja, að öllu lengra verði ekki gengið.
Það dæmi, sem ég hef nefnt um íþyngjandi og afturvirkar breyt-
ingar á skattalögum, er tekið af handahófi. Fjölda hliðstæðra tilvika
mætti nefna úr gildandi skattalögum.
Atvinnurekandi getur t. d. haldið því fram með gildum rökum, að
löggjafinn hafi beinlínis hvatt hann til meiriháttar fjárfestinga á ár-
inu 1971, með loforði um sérstök skattfríðindi, sem fólust í fyrningar-
reglum D. liðar 12. gr. 1. 14. apríl 1971, og síðan brugðizt því loforði,
áður en lögin komu til framkvæmda, með því að setja nýjar reglur
um þetta efni í 1. nr. 7, 23. marz 1972.
Annar skattþegn kynni að halda því fram, að hann hafi um árabil
vanrækt eðlilegt viðhald á húseign sinni vegna fjárhagsörðugleika.
Á árinu 1971 hafi efnahagur hans hins vegar verið orðinn það góður,
að hann hafi ákveðið að leggja út í umfangsmikla viðgerð á húsinu
og þá vitanlega í þeirri góðu trú, að hann fengi allan sannanlegan við-
haldskostnað frádreginn tekjum við álagningu 1972. Síðan er hann
svo sviptur þessum skattfríðindum með reglugerð, sem fjármálaráðu-
neytið setur þ. 30. des. 1971 og ákveður þar, að til frádráttar tekjum
skuli aðeins koma fjárhæð, er sé fastur hundraðshluti af fasteigna-
mati húss.
Á þessum dæmum og öðrum, sem hægt væri að nefna til viðbótar,
eru vitanlega meiri eða minni blæbrigði, en rök skattþegns annars
vegar og skattkrefjanda hins vegar yrðu væntanlega ekki mjög frá-
brugðin þeim, sem fram komu í því ímyndaða máli, sem ég leyfði mér
að setja á svið út af skattskyldu söluhagnaðar af fasteign, og ég held,
að niðurstaðan yrði sú sama.
En þó að ég sé þeirrar skoðunar, að stjórnskipunarlög veiti skatt-
23