Tímarit lögfræðinga - 01.10.1974, Side 37

meistara, nafn og heimilisfang iðnfyrirtækis, beri það sérstakt heiti,
nafn, nafnnúmer, heimilisfang, fæðingardagur og fæðingarár nemans,
upphaf og lok námstíma og lágmarkslaun nemans á námstímanum.
Ennfremur ákvæði um reynslutíma, orlof, daglegan vinnutíma, skóla-
nám og próf.
Fram til ársins 1968 voru hér í gildi lög um námskeið verslunar-
manna nr. 45/1909, sem mæltu svo fyrir, að kaupmenn, kaupfélags-
stjórar og aðrir, sem verslanir rækju eða veittu þeim forstöðu, skyldu
sjá til þess, er þeir tækju unglinga yngri en 18 ára til verslunarnáms, að
gerður væri við þá skriflegur námssamningur á eyðublöð, sem stjórnar-
ráðið léti gera. Lög þessi munu mörg síðustu árin hafa verið dauður
bókstafur, og hafa nú formlega verið felld úr gildi.
Enda þótt form vinnusamninga sé ekki lögbundið í öðrum tilvikum
en þeim, sem nú hafa verið nefnd, eru skriflegir vinnusamningar næsta
algengir í sumum starfsgreinum. Skriflegir samningar hafa um lang-
an aldur tíðkast, þegar um er að ræða ráðningu manna, sem ætluð
eru mannaforráð og veruleg ábyrgð á mönnum og munum. Venjulega
innihalda slíkir samningar fyrirmæli um starfssvið og starfsábyrgð
viðkomandi manns, launakjör hans og hlunnindi, vinnutíma, yfirvinnu-
skyldu og yfirvinnugreiðslur, orlof og uppsagnarfrest. Á síðari árum
hafa ýmsir atvinnurekendur, og þá fyrst og fremst hinir umsvifa-
mestu, tekið upp þá reglu að gera skriflegan vinnusamning, tíðast
nefndan ráðningarsamning eða ráðningar- og starfssamning, við alla
starfsmenn sína. Samningsformið er þá venjulega prentað eða fjölritað,
og efnið síðan gjarna tekið upp á tölvuspjald til notkunar við launa-
útreiking o. fl. Samningar þessir eru misjafnlega ítarlegir, en meðal
þess, sem þar kemur gjarna fram má nefna: 1. nafn, heimili, fæðing-
ardag, fæðingarár, nafnnúmer og hjúskaparstétt starfsmannsins, 2.
stöðu hans og starfsdeild innan fyrirtækisins, 3. starfslýsingu, 4. launa-
kjör og hækkunarreglur, 5. gildistíma ráðningar og uppsagnarákvæði,
6. lífeyrissjóðsgreiðslur, veikindadaga, vinnutíma og yfirvinnu, og
loks tilvísun til tiltekins kjarasamnings um starfskjör að öðru leyti.
Skriflegir vinnusamningar hafa þann óumdeilanlega kost, að auð-
veldara er að sannreyna efni þeirra en munnlegra samninga. Það verð-
ur því að teljast æskilegt, að skriflegir vinnusamningar séu ávallt
gerðir, þegar starfskjörum er ætlað að vera önnur en lágmarkskjör
skv. tilteknum kjarasamningi.
Það telst aðalregla á sviði vinnusamninga, að samningsfrelsi ríki,
og allir aðilar geti samið um vinnusambandið eins og þeim sýnist. Frá
þessari meginreglu eru þó mjög veigamiklar undantekningar, þar sem
99