Tímarit lögfræðinga - 01.08.1978, Blaðsíða 14

framkvæmd refsilögsögunnar almennt, að unnt sé að beita íslenskum
lögum á stærra svæði en nú er. Nefna má í því sambandi heimildir til að
stöðva og gera leit í erlendum skipum vegna gruns um brot m.a. á
áfengis-, tolla- og fíkniefnalöggjöf, auk brota á hinni almennu refsi-
löggjöf landsins. Æskilegt er og, að unnt sé að beita ákvæðum sótt-
varnalaga á stærra svæði en innan hinna núgildandi 4 sjómílna, og
sama er að segja um ákvæði, sem sett kunna að verða í lög um mengun
sjávar. Slíkum lagaákvæðum yrði þá framfylgt gagnvart erlendum
skipum alfarið út að 12 sjómílna markinu. Einnig er æskilegt, að er-
lend herskip verði að tilkynna íslenskum yfirvöldum um för sína 12
sjómílur frá grimnlínu, fremur en aðeins 4, svo sem nú er, sbr. 1. gr.
tilsk. nr. 44/1939.
Er þá komið að síðara atriðinu, ákvörðun innri marka landhelginnar.
Nú er hin almenna lögsögulandhelgi mörkuð frá stórstraumsfjöru-
borði, sbr. 6. gr. 1. 82/1969 og 6. gr. 1. 59/1969. Er það í samræmi við
hina almennu reglu um landhelgismörkin, sem gilt hefur til skamms
tíma, bæði að þjóðarétti og í löggjöf einstakra ríkja. Á því varð hins-
vegar sú breyting með dómi alþjóðadómstólsins 1951 í máli Breta gegn
Norðmönnum vegna mörkunar norsku landhelginnar, að talið var heim-
ilt að draga beinar grunnlínur, þar sem ströndin er vogskorin. Var regla
þessi staðfest í 4. grein Genfar-sáttmálans (1958) um landhelgina og
er nú að finna í 7. gr. uppkastsins að nýjum hafréttarsáttmála. Þegar
fiskveiðilandhelgin við Island var færð úr 3 sjómílum í 4 sjómílur með
reglugerð nr. 21/1952, var hún í fyrsta sinn talin umhverfis allt landið
frá beinum grunnlínum en ekki stórstraumsfjöruborði, svo sem áður
hafði verið. 1 reglugerð nr. 46/1950 um verndun fiskimiða fyrir Norður-
landi var einnig beitt hinu beina grunnlínukerfi. Svo er og um núgild-
andi fiskveiðilandhelgi, sem kunnugt er, sbr. 1. gr. rgl. nr. 299/1975.
Heldur er þá ankannalegt og óeðlilegt að marka landhelgina við Island
þannig á tvennan hátt, svo sem áður hefur verið bent a1). Sýnist því
ástæða til við setningu heildarlöggjafar um landhelgina að ákveða þar
að hin almenna lögsögulandhelgi skuli mörkuð frá sömu grunnlínu-
punktum og fiskveiðilandhelgin. 1 þessu sambandi má geta þess, að við
þessar tvær breytingar á mörkun lögsögulandhelginnar myndi íslenskt
ríkisvald taka til hafsvæðis, sem er 75.000 ferkílómetrar að stærð. Fjög-
urra sjómílna landhelgin nú nær hins vegar yfir ca. 27.000 ferkílómetra
svæði.
1) Stjórnskipun íslands, 1. útg. bls. 51.
60