Tímarit lögfræðinga - 01.08.1978, Blaðsíða 23

ef vel er að málum staðið, að vera til erfiðleika fyrir aðra, sem hags-
muna hafa að gæta. Er mikil þörf á að þróa slík form og má í því
sambandi benda á dómaform nágranna okkar á Norðurlöndum.
3. Að endingu má nefna úrskurði. Er þá átt við úrskurði um einstök
atriði máls, en ekki úrskurði fógeta-, skipta- og uppboðsréttar, sem
skera úr um efni máls. Úrskurðir þeir, sem hér er um rætt, geta verið
mjög stuttir. Nægilegt virðist að geta heitis máls, rekja kröfur aðilja
og geta meginatriða í deilumálinu sjálfu, t.d. í máli þessu krefur stefn-
andi stefnda um skaðabætur vegna leynds galla á húsinu að Leynimel
13, er hann keypti af stefnda 31. febrúar 2001. Rekja þarf kröfur að-
ilja að því er úrskurðarefni varðar og rökstuðning þeirra. Rita skal
síðan úrlausn dómarans og ályktarorðin. Sumir vilja jafnvel sleppa
öllum forsendum í þessum atvikum, en ekki mæli ég með því.
Vera má, að mál séu gerð hér of einföld, en umræðugrundvöllur
ætti þetta að geta orðið, og þá er tilganginum náð.
Erindi Haralds Henrýssonar sakadómara
Dómasamning er að sjálfsögðu kjarninn í starfi dómara. Þótt önnur
störf, sem flest eru liður í undirbúningi þessa lokaþáttar máls, séu
oftast fyrirferðarmeiri í daglegum vinnutíma, þá er það þetta starf,
sem gerir mestar kröfur. Þau úrlausnarefni, sem úr þarf að leysa,
leita á hugann hvar og hvenær sem er, á meðan dómur er í smíðum.
Það er auðvitað einstaklingsbundið, hvernig dómar eru samdir. 1
fyrsta lagi nota menn mismunandi verktækni í þessu starfi: Sumir
nota penna eða blýant, aðrir ritvél, enn aðrir talvél. I öðru lagi beita
menn oft ólíkum aðferðum til að nálgast viðfangsefnið og byggja upp
dóma sína. Menn geta komist að niðurstöðu eftir ýmsum leiðum. Með
það í huga getur það vart talist heppilegt, að um uppbyggingu og form
dóma gildi fastskorðaðar reglur, sem sníði mönnum stakk fyrirfram.
Það er og háð eðli og umfangi máls, hvaða bygging hæfir dóminum
best, þótt alltaf þurfi að fullnægja sömu grundvallaratriðum.
Þungamiðja dóms er dómsorðið, sem kveður á um úrslit máls. Spyrja
má, hvort dómur þurfi að vera nokkuð meira en dómsorð. Það sé mál
dómarans, hvernig hann komist að niðurstöðu, og hún sé það, sem
máli skipti fyrir viðkomandi. Þessi sjónarmið eiga ekki mikinn rétt
á sér í dag, enda mæla mjög veigamikil rök þeim í gegn. Það hlýtur
að teljast einn grundvallarþáttur réttaröryggis, að dómar beri greini-
69