Tímarit lögfræðinga - 01.08.1978, Blaðsíða 15

2. Fiskveiðilandhelgin.
Með lögum nr. 44/1948 um vísindalega verndun fiskimiða landgrunns-
ins var sjávarútvegsmálaráðuneytinu heimilað að ákvarða með reglu-
gerð takmörk verndarsvæða við strendur landsins innan endimarka
landgrunnsins, þar sem allar veiðar skyldu háðar íslenskum reglum
og eftirliti. Með lögum nr. 45/1974 var ákveðið, að gildissvið laganna
frá 1948 skyldi ná til hafsvæðis allt að 200 sjómílum utan við grunnlínu.
Svo sem kunnugt er hefur fiskveiðilögsagan jafnan síðan verið færð
út með reglugerð á grundvelli þessara laga. Nú, þegar fiskveiðilögsag-
an við Island er orðin 200 sjómílur, sýnist tímabært að setja lög um
þessa landhelgi. Er eðlilegt, að yfirráðaheimild íslenska ríkisins til
fiskistofnanna á þessu svæði og mörkun fiskveiðilandhelginnar séu
bundnar í lögum fremur en í reglugerð. Ekki síst er það vegna þess,
að í 1. 44/1948 er einungis rætt um „verndarsvæði“ og reglur til vernd-
ar fiskimiðunum (1. gr.). Er því æskilegt, að í lög séu settar skýrar
heimildir um yfirráðarétt Islendinga á þessu svæði, þ.e. svæðið bein-
línis lýst fiskveiðilandhelgi Islands. Á þann hátt kæmi það til kasta
Alþingis að fjalla um málið í formi löggjafar, enda eðlilegt, að ytri
mörk ríkisins og yfirráðarétturinn yfir auðlindum hafsins sé beinlínis
lögbundinn, en um þessi atriði ekki fjallað í stjórnvaldserindi, sem
handhafar framkvæmdarvaldsins geta einhliða gert breytingar á. Á
það má benda í þessu sambandi, að þegar eftir útfærsluna í 12 sjómílur
1. september 1958, sbr. rgl. nr. 70/1958, komu fram ábendingar fræði-
manna um þörf á nýrri lagasetningu um landhelgina almennt^. Er því
fyllilega tímabært nú, tuttugu árum seinna, að fullnægjandi réttar-
heimildir verði settar um fiskveiðilandhelgina í nýrri landhelgislöggjöf.
3. Landgrunnið og hafsbotninn.
Þá skal vikið að réttarstöðu landgrunnsins og hafsbotnsins við Island.
Samkvæmt 1. og 2. gr. Genfarsamningsins frá 1958 um landgrunnið
fara ríki með yfirráð yfir því út að 200 metra dýptarmörkunum eða út
að nýtingarmörkunum á meira dýpi. Lögin nr. 17/1969 um yfirráða-
rétt íslenska ríkisins yfir landgrunninu umhverfis Island hafa að geyma
síðari skilgreiningu Genfarsamningsins, þ.e. nýtingarmörkin, sbr. 3.
gr. laganna. Af því leiðir, að yfirráð íslenska ríkisins taka í dag til hins
1) Ibid.
61