Tímarit lögfræðinga - 01.08.1978, Page 18

úrgangsefna í N-austur Atlantshaf, sbr. lög nr. 20/1973.
Svo sem heiti samninga þessara bera með sér, setja þeir takmark-
anir og bönn við losun ýmissa úrgangsefna í hafið. Þeir eru hinsvegar
aðeins bindandi fyrir samningsaðilana, en þeir eru minnihluti ríkja.
Eins og sakir standa er þess vegna ekkert því til fyrirstöðu, að skip
annarra ríkja, t.d. þau fjölmörgu, sem sigla undir hagkvæmnisfánum
(flags of convenience), losi úrgangsefni í hafið við ísland allt upp að
4 mílna lögsögunni eða mengi hafið við strendur landsins á annan
hátt. Er ekki að finna nein ákvæði í íslenskum rétti, sem unnt væri
að beita til að koma í veg fyrir slíkt atferli.
Úr þessu þarf að bæta sem fyrst. Er hér því gerð tillaga um það,
að í hinni nýju heildarlöggjöf um landhelgina verði einnig sett ákvæði
um íslenska mengunarvarnalögsögu, er taki til alls 200 sjómílna svæð-
isins. Kjarni þeirra ákvæða yrðu heimildir fyrir íslensk stjórnvöld til
þess að setja reglur um bann við losun eiturefna og annarra hættu-
legra efna í hafið frá skipum allra þjóða, ákvæði um siglingu skipa,
sem sérstök merigunarhætta getur stafað frá, um svæðið, þ. á. m. olíu-
skipa, ákvæði um búnað og öryggismál og tilkynningaskyldu slíkra
skipa, og ákvæði um olíuboranir og aðra jarðefnavinnslu á svæðinu.
Slík mengunarvarnalögsaga er fáum þjóðum jafn nauðsynleg sem
Islendingum, vegna mikilvægis auðlinda hafsins í þjóðarbúskapnum.
Hún yrði einnig í samræmi við aðgerðir annarra þjóða í þessu efni,
svo sem Kanada, er setti lög um mengunarvarnir undan ströndum
norðurhluta landsins þegar árið 1970. Þá má og benda á það að í upp-
kastinu að nýjum hafréttarsáttmála, 7. kafla, er beinlínis svo fyrir
mælt, að öllum ríkjum beri að setja lagaákvæði og stjórnvaldsfyrir-
mæli um verndun hafsins og auðlinda þess gegn mengunarhættu, bæði
þeirrar, er upptök sín á frá landi, og eins frá skipum. Er því vissulega
fyllilega tímabært, að í íslenskan rétt verði sett ákvæði um þessi at-
riði. Eðlilegt er, að þau ákvæði taki mið af þeim alþjóðareglum, sem
þegar eru fyrir hendi á þessu sviði, m.a. samþykktum Siglingamála-
stofnunar Sameinuðu þjóðanna, IMCO, og þeim ákvæðum, sem um
þessi mál er að finna í uppkastinu að nýjum hafréttarsáttmála.
Er þá komið að niðurlagi þessarar greinar um nauðsyn þess, að sett
verði heildarlöggjöf um landhelgina við Island og landgrunns- og meng-
unarvarnalögsögu. I uppkastinu að nýjum hafréttarsáttmála Samein-
uðu þjóðanna er um þessi sömu atriði fjallað á almennum grundvelli.
64