Tímarit lögfræðinga - 01.08.1978, Page 31

þeirra. Auk þess lít ég svo á, að okkur frummælendum sé ekki ætlað
að flytja þrjú fræðileg framsöguerindi um samningu dóma. Þau hlytu
óhjákvæmilega að verða eins í höfuðatriðum. Sýnist hverjum og ein-
um okkar ætlað að ræða þetta efni út frá persónulegri reynslu og skoð-
unum. Og nú er best, að ég fari að koma mér að efninu.
I 40. gr. einkamálalaganna segir: „Þingmálið er íslenska." En ís-
lenska og íslenska, það getur nú verið tvennt ólíkt. Því að til er sú
íslenska, sem við lögfræðingar notum, og almenningur segist ekki
skilja, og sú íslenska, sem almenningur notar, en oss juristum finnst
ekki nógu fín til skjalagerðar og dóma. Hér tek ég nú að vísu fulldjúpt
í árinni, en þó tel ég, að í þessum orðum felist talsverð sannindi. Því
að höfum við ekki allir heyrt leikmenn segja, þegar þeir hafa lesið
einhver lögfræðileg skrif, eitthvað á þessa leið: „Hvað þýðir nú svo
þetta á mæltu máli?“ eða „af hverju þurfið þið lögfræðingar alltaf
að skrifa svona torf?“ Ég hef heyrt eitthvað í þessum dúr marg-
sinnis. Og er þá ekki kominn tími til, að við bætum ráð okkar og
leitumst við að skrifa þannig, að hver læs maður með heilbrigða skyn-
semi megi skilja? Vitanlega, og þannig eigum við að semja dómana.
1 fyrsta lagi eigum við að hætta algerlega að nota latneska frasa, því
„að orð er á íslandi til um allt, sem er hugsað á jörðu.“ En ég skal
fúslega viðurkenna, að fram að þessu hefi ég verið í hópi hinna seku
í þessu tilliti, en ætla nú að fara að bæta ráð mitt, og mér finnst það
Hæstarétti til hróss, að mér sýnist hann alveg hættur að brúka latín-
una í sínum dómum. En það er fleira, sem leikið getur íslenska dóma
grátt, en blessuð latínan; það eru langar setningar, sem hlykkjast eins
og Miðgarðsormur eftir hálfu og heilu síðunum, súrraðar saman með
ótal innskotum og tilvísunarsetningum; það er óíslenskuleg orðaröð,
eða jafnvel hégómlegt orðaval. Það getur vel verið, að sumum finnist
þetta fánýtur sparðatíningur hjá mér, en ég er á annarri skoðun. Því
að hér sé ég vandamál, sem ég álít, að eigi nokkurn þátt í því bili, sem
nú ríkir milli almennings og dómarastéttarinnar. Þetta bil þarf að
brúa, og þá ætla ég, að skilningur og virðing fyrir dómarastarfinu
muni aukast meðal almennings. En slíkt er afar mikilvægt í hverju
þjóðfélagi. Þessu markmiði náum við best með því að einfalda dómana
eftir föngum, skrifa stuttar setningar og nota auðskilin orð. Auðvitað
á ekki bara að nota auðskilin orð, végna þess að þau eru auðskilin.
Slíkt yrði á kostnað hugsunarinnar. Heldur á ég við hitt: Ef hægt er
að nota tvö orð um sama hlutinn, annað auðskilið — hitt torskilið,
þá skulum við velja fyrri kostinn. Eitt örlítið dæmi: „Málskostnaður
á að falla niður.“ Hversu oft hefi ég ekki verið spurður að því: „Hvað
77