Tímarit lögfræðinga - 01.08.1978, Síða 35

mögulegt er. Þegar ég var að byrja sem dómarafulltrúi, þá tók ég
ávallt með í dómana það úr vitnaframburðum, sem ég var í vafa um,
hvort ég ætti að taka með eða ekki. Um miðbik dómaraferils míns
skipti ég um skoðun í þessu efni og hætti þá alveg að taka það með,
sem ég var í vafa um, hvort ætti heima í dóminum eður ei. Og nú er
svo komið, að ég er hættur að rekja úr vitnaframburðum, nema ég
geti ekki með nokkru móti hjá því komist vegna örðugs sönnunar-
mats. Eins og t.d. nýlega í skaðabótamáli út af gæsluvarðhaldi að
ósekju, þar sem ég sýknaði ríkissjóð. 1 því máli var um afar erfitt
sönnunarmat að ræða á grundvelli fjölda vitnisburða, sem mér fannst
ég ekki geta komist hjá að rekja. En hvað finnst mönnum um þetta?
Tökum einfalt dæmi: Stefnandi heldur því fram, að ákveðinn munn-
legur samningur hafi komist á milli hans og stefnds. Stefndur neitar,
og fjöldi vitna er síðan leiddur fyrir dóminn. Þarf þá að rekja alla
þessa framburði í dóminum og segja síðan á grundvelli þessara fram-
burða telst þetta eða hitt sannað eða ósannað. Eða er nægilegt að segja
aðeins, að tiltekinn fjöldi hafi borið vitni (án þess að rekja framburð-
ina) og segja síðan: Á grundvelli þessara framburða telst þessi eða
hin staðhæfingin sönnuð eða ósönnuð. Ég kýs síðari kostinn, því að
dómi er fyrst og fremst ætlað að leysa úr tilteknum réttarágreiningi,
sem aðiljarnir hafa ekki getað leyst sjálfir. Dómar eru hins vegar
ekki samdir fyrir sagnfræðinga og fræðimenn. Slíkir menn verða að
fara í sjálf málsskjölin í grúski sínu. Auk þess hrýs mér hugur við
því, ef við þurfum bráðlega að fara að binda hæstaréttardómana inn í
tveimur bindum á hverju ári. Ég vil í þessu sambandi geta þess, að ég
sat til borðs með sænskum dómara í lokahófinu á Norræna lögfræð-
ingamótinu í Reykjavík 1975. Við ræddum m.a. um dómasamningu
og hún sagði mér, þetta var kvendómari, að sænskir dómarar væru
hættir að rekja vitnaframburði í dómum í einkamálum.
Hins vegar gegnir nokkuð öðru máli með aðiljaskýrslur en vitnafram-
burði. Þær þarf oftar að rekja í dómum heldur en vitnaframburði,
bæði vegna þess, að þær eru oft þungamiðjan í málinu, og auk þess,
vegna þess að stundum eru þær einu gögn málsins, sem hægt er að
styðjast við. En þetta verður, eins og svo margt annað, í sambandi við
dómasamningu, að meta í hverju einstöku tilfelli.
Málsástæður lögmanna:
I 193. gr. laga nr. 85/1936 segir, að geta skuli málsástæðna í dómi.
Eg hefi alllengi gælt við þá hugmynd að aflétta þessari skyldu af dóm-
81