Tímarit lögfræðinga - 01.10.1985, Blaðsíða 15

alþjóðlegri vernd aldrei verið brýnni en nú á síðustu tímum vegna
hinna stórstígu tækniframfara, sem auðvelda í sívaxandi mæli víðtæk
og fjölbreytt not hugverka.
Af alþjóðasamningum skiptir Bernarsáttmálinn mestu máli. Frum-
gerð hans er frá 1886, en síðar hafa verið gerðar víðtækar breytingar
og endurbætur á honum á alþjóðaráðstefnum, nánar tiltekið í París
1896, Berlín 1908, Ptóm 1928, Brussel 1948, Stokkhólmi 1967 og París
1971. ísland er aðili Bernarsáttmálans í Rómargerð hans, að því er rétt-
arvernd varðar.
Eftir lok síðari heimsstyrjaldarinnar gengust Sameinuðu þjóðirnar
fyrir því, að gerður yrði nýr alþjóðasáttmáli um höfundarrétt, eink-
um í því skyni að ná til ríkja, sem af einhverjum ástæðum vildu ekki
gerast aðilar að Bernarsáttmálanum. Náðist samkomulág um slíkan
sáttmála í Genf 1952. Hann gekk síðan í gildi árið 1955. Hefur ísland
gerst aðili að sáttmála þessum, sem í daglegu tali er kallaður Genfar-
sáttmálinn.
Bernarsáttmálinn skiptir meira máli, þar sem hann er ítarlegri og
nákvæmari, og hann gildir auk þess í skiptum ríkja, sem eru bæði að-
ilar að honum og Genfarsáttmálanum.
Rómarsáttmálinn frá 1961 veitir vernd listflytj endum, hljóðrita-
framleiðendum og útvarpsstofnunum. Island hefur ekki enn gerst að-
ili að þessum sáttmála.
Einnig má hér nefna sáttmála frá 1971 um vernd til handa fram-
leiðendum hljóðrita gegn ólögmætri eftirgerð hljóðrita, Evrópusátt-
mála frá 1960 um vernd sjónvarpssendinga og sáttmála frá 1974 urn
dagskrársendingar frá gervihnöttum.
Loks er þess að geta, að samkvæmt samningi Sameinuðu þjóðanna frá
16. desember 1966 um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi
er skylt að viðurkenna rétt sérhvers manns „til þess að njóta ábata af
verndun andlegra og efnahagslegra hagsmuna, sem hljóta má af vís-
indalegum, bókmenntalegum og listrænum verkum, sem hann er höf-
undur að,“ sbr. c-lið 1. málsgr. 15. gr.
4.0. HAGSMUNIR, SEM NJÓTA VERNDAR SAMKV. HÖFL.
Sjá nánar Bergström: Larobok i upphovsratt, bls. 17 o.áfr., Weincke: Ophavsret, bls. 32 o.
áfr., Olsson: Copyright, bls. 14 o.áfr., Bernitz o.fl.: Immaterialrátt, bls. 23 o.áfr., og Hesser:
Rátten till text och bild, bls. 7 o.áfr. Um fræðileg grundvallaratriði sjá einkum Alf Ross:
Ophavsrettens grundbegreber í Tfr 1945, bls. 321 o.áfr., Bergström: „Uteslutande rátt att
förfoga över verket" (1954), Koktvedgaard: Immaterialretspositioner (1965); Strömholm:
Upphovsrattens verksbegrepp (1970) og Karnell: Begreppet verk i upphovsrátten í NIR
1971, bls. 368 o.áfr.
85