Tímarit lögfræðinga - 01.10.1985, Blaðsíða 31

list, sé heimilt að breyta því án samþykkis höfundar, að því leyti sem
það verði talið nauðsynlegt végna afnota þess eða af tæknilegum
ástæðum.
Samkvæmt ofangreindu ákvæði er eiganda heimil breyting, ef hann
getur fært fram þær ástæður, sem tilgreindar eru í ákvæðinu. Sá fyr-
irvari er þó gerður, að breytingarnar séu nauðsynlegar. í greinargerð
með frumv. til höfl. segir, að meta verði hverju sinni, hvort megi sín
meira tillitið til hagsmuna höfundar, og þá einkum réttar hans eftir
4. gr., eða tillitið til hagsmuna eiganda, sem venjulega séu fjárhags-
legs eðlis. Við matið komi m.a. til greina, hvort eiganda sé unnt að
bæta úr þörf sinni með öðrum hætti og hver kostnaðarauki verði af
því. (Sjá Alþt. 1971, A-deild, bls. 1287-1288). Með hliðsjón af for-
takslausu orðalagi 1. málsgr. 13. gr. verður að skýra ákvæðið svo, að
eiganda séu jafnan heimilar breytingar af þeim ástæðum, sem til-
greindar eru, og að á hagsmunamat reyni því aðeins, að þar sé kostur
tveggja eða fleiri úrræða.
1 greinargerð með frumv. til höfl. kemur skýrt fram, að ákvæði 13.
gr. girði ekki fyrir það, að mannvirki sé rifið. (Sjá Alþt. 1971, A-deild,
bls. 1288).
7.2.2. Nytjalist.
Samkvæmt 2. málsgr. 13. gr. er heimilt án samþykkis höfundar að
breyta munum, sem verndar njóta eftir reglum um nytjalist. Slíkum
breytingum eru engar skorður settar. Ekki kemur fram af orðalaginu,
að þessi heimild sé veitt eiganda einum, svo sem orðalag höfundalaga
á Norðurlöndum bendir annars til. Rétt virðist þó að skýra 13. gr.
þrengjandi að þessu leyti. Samkvæmt því njóta framleiðendur ekki
umræddrar heimildar.
7.3. Eintakagerð til einkanota, sbr. 11. gr. höfl.
Svo sem fyrr er að vikið, gildir sú meginregla í höfundarétti, sbr.
3. gr. höfl., að höfundur hafi einkarétt til að gera eintök af verki sínu.
Veigamesta undantekningin frá þeirri reglu er í 11. gr. höfl., en sam-
kvæmt ákvæðum 11. gr. er hverjum manni heimilt að gera eintök af
birtu verki til einkanota eingöngu. Enginn má þó gera eða láta gera
fleiri en þrjú slík eintök til notkunar í atvinnu sinni. Umrædd undan-
tekningarheimild er bundin frekari takmörkunum. Bann er lagt við
mannvirkjagerð eftir verki, sem nýtur verndar eftir reglum um bygg-
ingarlist, og eigi má leita aðstoðar annarra við eftirgerð verka, sem
101