Tímarit lögfræðinga - 01.10.1985, Síða 48

11. gr. höfl. um eintakagerð til einkanota af birtum verkum gildir
um tölvuhugbúnað eins og um önnur hugverk. Eftir þessu ákvæði mega
menn því fá lánaða hjá kunningjunum diska með forritum og afrita yf-
ir á eigin diska, svo framarlega sem þeir dreifa þeim ekki til annarra
en ættingja og vina. Kaupendum hugbúnaðar er einnig heimilt sam-
kvæmt ákvæðinu, þ.e.a.s. ef ekki er öðruvísi um samið við kaupin, að
afrita hugbúnaðinn til þess að til séu varaeintök, sem nota má ef upp-
runalega eintakið eyðileggst. Hins vegar er ekki hægt að telja að
starfsmönnum fyrirtækis sé afritun heimil í því skyni að nota eintökin
á annan vélbúnað í eigu fyrirtækisins.
Heimild 11. gr. er miðuð við birt verk. Ymis önnur ákvæði II. kafla
höfl. gilda hins vegar eingöngu um útgefin verk. Tilkoma tölvutækn-
innar krefst þess að hugtakið útgáfa sé tekið til athugunar. Til að
verk sé útgefið skv. 2. gr. höfl., þurfa eintök af því að hafa í álitsverð-
um fjölda verið boðin opinberlega til sölu, láns eða leigu eða þeim verið
dreift til almennings með öðrum hætti. Hver lágmarksfjöldi eintaka
er, fer að sjálfsögðu eftir því hvers kyns verk er um að ræða. Að því
er hugbúnaði viðkemur, er ljóst að staðlaður hugbúnaður á markaðn-
um er alltaf útgefinn. Það er hins vegar nijög vafasamt að hugbún-
aður sem er útbúinn sérstaklega fyrir einn aðila teljist gefinn út.
Tölvuhugbúnaður fellur undir bókmenntaverk. Skv. 24. gr. höfl. er
því hverjum sem er heimilt að dreifa eintökum af útgefnum hugbún-
aði. Erlendis er farið að tíðkast að tölvuforrit séu leigð út og líklegt
er einnig hérlendis, að rétthafar krefjist lagabreytingar í þá átt að
þeir ráði yfir dreifingunni. 1 sumum tilfellum geta rétthafarnir tryggt
hagsmuni sína með því að semja þannig við kaupendur að aðeins sé
veittur notkunarréttur en ekki eignarréttur að hinu afhenta eintaki.
Þetta á sérstaklega við um afhendingu viðamikils búnaðar þegar gerð-
ur er skriflegur samningur, en í mörgum tilfellum er vafasamt að telja
slíkt ákvæði hafa orðið hluta af samningi þegar keypt eru stöðluð for-
rit í verslun.
Mikil samkeppni ríkir meðal fyrirtækja sem framleiða tölvuhugbún-
að og eftirspurn er eftir hæfu starfsfólki. Spurningar um hvaða regl-
ur gildi um framsal höfundaréttarins hafa því reynst sérlega áleitnar.
Starfsmenn velta fyrir sér hvaða rétt þeir eigi til hlutdeildar í hagnaði
af framleiðslu hugbúnaðarins og hvaða rétt þeir eigi sem hætt hafa
störfum til að vinna sams konar eða svipaðan hugbúnað og i þjónustu
fyrrverandi vinnuveitanda. Vinnuveitendur velta fyrir sér hvaða rétt
þeir eigi til að breyta hugbúnaði sem fyrrverandi starfsmenn hafa
unnið.
118