Tímarit lögfræðinga - 01.12.1986, Síða 16

tilheyrt séreign hins látna, en það er skilyrði, að langlífari maki hafi
haft þessa muni til persónulegra nota. Þetta tekur langlífari maki af
óskiptu, þ.e. verðmæti þessara muna er ekki reiknað með við búskipt-
in eða arfskiptin. Skammlífari maki getur ekki svipt langlífari maka
þessum rétti með erfðaskrá.12)
1 íslenskum lögum er ekki heimild til að taka af óskiptu muni, sem
ætlaðir eru til notkunar barna, en slík heimild er í dönskum skiptalög-
um (62. gr. a 2. mgr.). Lagaframkvæmdin hér á landi mun þó vera
sú sama og í Danmörku, þannig að við skipti eru munir, sem börnin
nota, teknir af óskiptu.
4.2. 58. gr. 2. mgr. laga nr. 20/1923, sbr. 2. gr. 2. mgr. 1. nr. 10/1962
Hér er langlífara maka veitt heimild til þess, ef fjármunir búsins eru
lítils virði, að taka af óskiptu úr hj úskapareign beggja nauðsynleg bús-
gögn, verkfæri og aðra lausa muni, að svo miklu leyti sem það verður
talið nauðsynlegt, til þess að hann geti haldið áfram atvinnu sinni.
Þetta gildir, jafnvel þótt verð munanna fari fram úr lögmæltum hluta
hans í eignunum. Skiptaréttur leysir úr ágreiningi um það, hvort for-
sendum ákvæðisins sé fullnægt.13)
4.3. 46. gr. laga nr. 3/1878
46. gr. skiptalaga kveður á um það, að hver erfingi eigi heimtingu á,
að arfshluti hans sé lagður honum út eftir virðingu, og hið sama á við
um búshluta þess hjóna, sem lengur lifir. Krefjist fleiri en einn erfingi
sama hlutarins, skal hlutkesti ráða, en það hjóna, sem eftir lifir, geng-
pr ávallt fyrir. Aðalreglan er sú, að verð munanna verður að rúmast
innan búshluta og arfshluta makans.
Með lögum nr. 9/1962 var nýrri málsgrein bætt við 46. gr. skipta-
laga, þar sem svo er mælt fyrir, að séu munir í búi, sem hafa sérstakt
minjagildi fyrir tiltekna fjölskyldu, þá skuli erfingjar úr þeirri fjöl-
skyldu eiga forgangsrétt til þessara muna.14)
12) Morten Wegener: Familieret, s. 307, J0rgen Graversen: Arveret, s. 34.
13) Samsvarandi heimild er 1 dönskum skiptalögum (62. gr. b 1. mgr.), en hún nær einnig
til séreignar hins látna. f dönskum rétti hefur þetta ákvæði ekki mikla þýðingu eftir að
sett var ákvæði um „suppleringsarv" í 62. gr. b 2. mgr. dönsku skiptalaganna, en sam-
kvæmt þeirri grein á langlífari maki rétt á að taka svo mikið úr búinu, að samanlagt fái
hann, ásamt verðmæti búshluta, arfshluta og séreignar, verðmæti að fjárhæð d. kr.
50.000.oo (breytt með 1. 170, 14. maí 1980). Þessi regla er að sænskri fyrirmynd, en svip-
uð ákvæði eru einnig í norskum lögum.
14) Samkvæmt dönskum skiptalögum (62. gr. c) á maki einnig forgangsrétt til muna, sem
hafa minjagildi fyrir erfingja hins látna.
230